ΜΕΛΕΤΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ Α΄

ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

ΜΕΛΕΤΗ ΛΓ’

Εἲς τὴν Πεντηκοστήν, κατὰ τὴν ὁποίαν ἐνήργησε τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον εἰς τοὺς Ἀποστόλους

Α΄. Μεταβολὴ του νοῦ.

            Συλλογίσου ἀγαπητέ, πὼς τὸ Πανάγιον Πνεῦμα ὅταν κατέβη εἲς τὸ ὑπερῷον ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν, ὡσὰν ἔνας σφοδρότατος ἄνεμος καὶ βροντὴ, ἐγέμισεν ὅλον τὸν οἶκον, εἰς τὸν οποίον ἦσαν καθήμενοι οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι καὶ επροσηύχοντο, «καὶ ἐπλήρωσε τὸν οἶκον, οὐ ἦσαν καθήμενοι»(Πραξ. 'β 2) καὶ τὸν ἔκαμεν ὡσὰν μιᾷ κολυμβήθραν, ὡς λέγει ὁ Θεσσαλονίκης Γρηγόριος, δία νᾷ βαπτίσῃ τοὺς Ἀποστόλους με τὴν θείαν χάριν του, περί του ὁποίου τούτου βαπτίσματος προεῖπεν εἰς αὐτοὺς ὁ Κύριος «ὑμεῖς δὲ βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι ἁγίῳ οὐ μετὰ πολλὰς ταύτας ἡμέρας (Πραξ. α' 5).Ἐπλήρωσε δὲ τὸν οἶκον, οὐ ἦσαν καθήμενοι, κολυμβήθραν αὐτὸν ἀπεργαζομένη πνευματικήν, καὶ πληροῦσα τῇ του Σωτῆρος ἐπαγγελίαν, ἢν καὶ αὐτὴν ἀναλαμβανόμενος πρὸς αὐτοὺς ἔλεγεν, ὅτι Ἰωάννης μὲν ἐβάπτισεν ὕδατι, ὑμεῖς δὲ βαπτίσθήσεσθε ἐν Πνεύματι ἁγίῳ…. Ἀλλὰ καὶ τὴν κλῆσιν ἢν αὐτοῖς ἐπέθηκεν, ἐπαληθεύουσαν ἔδειξε δία γὰρ του ἐξ οὐρανοῦ τούτου ἤχου, ὄντως υιοὶ βροντῆς γεγόνασιν οἱ Ἀπόστολοι» (Λόγος εἰς τὴν Πεντηκ.). Τότε δὴ τότε αὐτὸ τὸ πανάγιον Πνεῦμα ἐνήργησεν εἰς τοὺς Ἀποστόλους τρεῖς μεταβολὰς (καὶ αὐταὶ αἱ μεταβολαὶ εἶναι κυρίως ὁ καρπὸς καὶ τῶν παρόντων πνευματικῶν γυμνασμάτων).

          Ἡ α' μεταβολὴ ήτο του νοὸς τῶν Ἀποστόλων, ἡ ὁποία μετέβαλεν εἰς αὐτοὺς ἐκείνας τὰς πρώτας ἰδέας ὅπου εἶχον περὶ τῶν πραγμάτων του κόσμου τούτου καί τοὺς ἔκαμε νᾷ γνωρίσουν καθαρὰ τὸ ταπεινὸν καὶ μάταιον τῶν παρόντων ἀγαθῶν καὶ ἐξεναντίας νᾷ γνωρίσουν τὸ μεγαλεῖον καὶ αἰώνιον τῶν μελλόντων, ὥστε ἐκεῖνοι οἱ ἴδιοι ὅπου ὀλίγον προτήτερα φιλονικοῦσαν αναμεταξύ τοὺς ποῖος ἀπὸ αὐτοὺς νᾷ ήτο ὁ πρῶτος καὶ μεγαλύτερος «ἐγένετο δὲ καὶ φιλονικία ἐν αὐτοῖς τὸ τις αὐτῶν δοκεῖ εἶναι μείζων» (Λουκ. 'βκ 24). Ὕστερα ἀφ' οὐ έλαβαν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, εμετρούσαν δία μεγάλην εὐτυχίαν, τό νᾷ εἶναι μικρότεροι ἀπὸ ὅλους, τό νᾷ καταφρονοῦνται ἀπὸ ὅλους διὰ τὸν Χριστὸν καί τὸ νᾷ λογίζωνται ἀσθενεῖς, μωροί, ἄτιμοι, ὄνειδος, σκύβαλα καὶ σκουπίδια του κόσμου καὶ τῶν ἀνθρώπων «ἡμεῖς μωροὶ δία Χριστόν, ἡμεῖς ἀσθενεῖς, ἡμεῖς ἄτιμοι, ὡς περικαθάρματα του κόσμου ἐγεννήθημεν, πάντων περίψημα ἕως ἄρτι» (Α' Κόρι. Δ' 10).

            Τώρα ἀδελφὲ στοχάσου ἀνίσως έγινε καὶ εἲς εσὲ αὐτὴ ἡ μεταβολὴ του νοὸς διὰ μέσου τούτων τῶν πνευματικῶν γυμνασμάτων ὅπου ανάγνωσες καὶ ἕως εἲς ποῖον βαθμὸν έφθασες, διότι ἀνίσως καὶ ἕως τώρα ενόμισες ἔνα μεγάλο καλόν, τό νᾷ σε τιμοὺν καὶ νᾷ σε ἔχουν οἱ ἄνθρωποι εἰς ὑπόληψιν, τό νᾷ ζεῖς εἲς τὴν καρδίαν πάντων, ἤγουν τὸ νᾷ σε αγαποὺν ὅλοι, τό νᾷ γυρεύης πάντοτε καινούργιαις ἡδοναῖς καὶ νᾷ εξοδεύης εἰς αὐταῖς τὸν καιρὸν ὅπου σου ἐδόθη δία νᾷ κερδίσης τὰ αἰώνια ἀγαθὰ καί τὸ νᾷ ζῇς με τέλη καὶ ἀντιρρήσεις κοσμικάς, φανερὸν εἶναι ὅτι ὁ νοῦς σου ὡδηγεῖτο ἕως τώρα ἀπό τὸ πνεῦμα του κόσμου καὶ όχι ἀπό τὸ Πνεῦμα του Θεοῦ καὶ πρέπει δία τοῦτο νᾷ λυπήσαι καὶ νᾷ μετανοῇς, διότι ἀπέθανεν ὁ Χριστὸς καὶ ἀνέστη καὶ ἀνελήφθη εἲς τοὺς οὐρανούς, όχι δία νᾷ σου δώσει τὸ πνεῦμα του κόσμου, ἀλλὰ δία νᾷ σου δώσει τὸ Πνεῦμα τὸ ἰδικόν του καὶ εσὺ με τὴν κακὴν ζωὴν ὅπου έζησες δεν έγινες δεκτικὸς του θείου του Πνεύματος: «ἡμεῖς δὲ οὐ τὸ πνεῦμα του κόσμου ἐλάβομεν, ἀλλά τὸ Πνεῦμα τὸ ἐκ του Θεοῦ» (Α' Κορ. 'β 12). Πρέπει ὅμως ἀπὸ τώρα καὶ ὕστερα νᾷ εἷσαι αποφασισμένος νᾷ κάμνεις ὅλα τὰ ἐναντία, ἤγουν νᾷ ὁδηγήσαι με τὰς διδασκαλίας του Εὐαγγελίου καί του Ἀγίου Πνεύματος καὶ νᾷ μὴ λογιάζεις ἄλλη τιμήν, παρὰ ἐκείνην ὅπου σε μεγαλύνει ἐμπρὸς εἲς τὸν Θεὸν καὶ νᾷ μὴ ψηφὰς ἄλλον καλόν, παρὰ ἐκεῖνο ὅπου σου προξενεῖ τὴν ἀπόλαυσιν του Παραδείσου. Εἶναι καλὸν σημάδι πὼς ἡ χάρις του ἀγίου Πνεύματος άρχισε νᾷ φωτίζει τὸ νοῦ σου καὶ θέλει νᾷ σε μεταβάλλει ἀπὸ ἐκεῖνον ὅπου ήσουν εἲς άνδραν ἄλλον, καθὼς εἶναι γεγραμμένον περί του Σαοὺλ «καὶ ἐφαλεῖται ἐπὶ σε Πνεῦμα Κυρίου, καὶ στραφήσῃ εἲς ἄνδρα ἄλλον» (Α΄Βασιλ. ι 6) καὶ πρέπει δία τοῦτο νᾷ χαίρεις καὶ νᾷ εὐχαριστεῖς τὸν Κύριον, ὅπου σε ἐφώτισε με τὸ Ἅγιον του Πνεῦμα, δία νᾷ μὴ περιπατῇς πλέον ὡσὰν νήπιος, ἀλλὰ ὡσὰν ἄνδρας τέλειος «ὅτε ήμην νήπιος, ὡς νήπιος ἐφρόνουν ὡς νήπιος ἐλογιζόμην, ὅτε δὲ γέγονα ἀνήρ, κατήργηκα τά του νηπίου» (‘Α Κορ. Ιγ' 11) καὶ δία να μὴ ἀκολουθεῖς πλέον τὸ φρόνημα τῆς σαρκὸς ὅπου εἶναι θάνατος ἀλλά τὸ φρόνημα του Πνεύματος ὅπου εἶναι ζωὴ «τό γὰρ φρόνημα τῆς σαρκὸς θάνατος, τό δὲ φρόνημα του Πνεύματος, ζωὴ καὶ εἰρήνη» (Ρωμ. η' 6).

            Αἰσχύνθητι λοιπὸν δία τὴν περασμένην ζωὴν ὅπου έζησες όχι ὡσὰν οἰκεῖος του Χριστοῦ, ἀλλὰ ὡσὰν ξένος καὶ ἀλλότριος, με τὸ νᾷ μὴ εἶχες τὸ Πνεῦμα του Χριστοῦ, ἐπειδὴ κατὰ τὸν Απόστολο «εί τις Πνεῦμα Χριστοῦ οὺκ ἔχει οὗτος, οὺκ ἔστιν αὐτοῦ» (Ρωμ. η' 9). Καὶ παρακάλεσαι ταπεινῶς τὸ ἅγιον Πνεῦμα νᾷ μεταβάλλει τελείως τὸν νοῦ σου εἲς τὸ θεῖον του θέλημα, φωτίζωντας τὸν με τὴν χάρη του, όχι κατὰ τὴν ἐπιφάνεια ἀλλὰ κατὰ τὸ βάθος δία νᾷ μὴ ὑστερηθεὶς καὶ εσὺ τὸν φωτισμὸ καὶ τὴν χάρη του καὶ νᾷ λέγεις με τὸν Δαβὶδ «καί τὸ φῲς τῶν ὀφθαλμῶν μου, καὶ αὐτὸ οὐκ ἔστι μετ' ἐμοῦ» (Ψαλμ. 'ζλ 10) ἀλλὰ μᾶλλον νᾷ λαμβάνεις ἐπάνω εἲς τὸ ἀμυδρότερον φωτισμόν, ἄλλον καθαρώτερον καὶ λαμπρότερον φωτισμὸν καὶ νᾷ λέγεις «ἐν τῳ φωτὶ σου ὀψόμεθα φῲς» (Ψαλμ. λε' 10). Πὼς δὲ νᾷ συγκρατεῖς τὸν φωτισμὸν τοῦτον του Ἀγίου Πνεύματος εἲς τὸν νοῦ σου καὶ πὼς νᾷ μὴ τὸν ἀφήσεις νᾷ σβύσει: « Ἄκουσον τι σου λέγει ὁ θεῖος Χρυσόστομος, καθὼς τὸ φῲς του λύχνου με τὸ λάδι ἀνάπτει καὶ συγκρατείται και όταν σωθεί τὸ λάδι τότε σβύνει καὶ αὐτὸ, έτσι καὶ ἡ χάρις του ἀγίου Πνεύματος ἀνάπτει καί μας φωτίζει, ὅταν ἔχωμεν καλὰ ἔργα καὶ ἐλεημοσύνην εἲς τὴν ψυχὴ μας. Ὅταν δέ τὰ καλὰ ἔργα λείψουν καὶ ἡ ἐλεημοσύνη, ἀναχωρεῖ ἀπὸ ἡμᾶς καί τὸ φῲς του ἀγίου Πνεύματος «καθάπερ γὰρ τὸ λυχνιαῖον φῲς ἐλαίῳ κατέχεται καὶ ἀναλωθέντος τούτου, κακείνο σβέννυται, οὕτω δὴ καὶ ἡ του Πνεύματος χάρις, παρόντων μὲν ἡμῖν ἔργων ἀγαθῶν, καὶ ἐλεημοσύνης πολλῆς ἐπιχεομένης τῇ ψυχὴ , μένει καθάπερ ελαίω κατεχομένη ἡ φλὸξ ταύτης δὲ οὺκ οὔσης, ἄπεισι καὶ ἀναχωρεῖ». (Τόμ. 'θ λόγος 55). Καθὼς καί τὸ Πνεῦμα Κυρίου ὅπου ἐδόθη εἲς τὸν Σαούλ, ἀνεχώρησεν ἀπὸ λόγου του με τὸ νᾷ μὴ εἶχε γνώμην ὀρθὴν καὶ ἔργα θεάρεστα «Πνεῦμα Κυρίου ἀπέστη ἀπὸ Σαοὺλ» (Ἅ Βασιλ. ἲς 14), δία τοῦτο καὶ ὁ Παύλος παραγγέλει γράφων, τό Πνεῦμα μὴ σβέννυτε» (Ἅ Θεσς. Ε' 19).

            Λέγει γὰρ ὁ μέγας Βασίλειος καὶ καθὼς ἄλλη μὲν θερμότης εὑρίσκεται εἲς τὰ σώματα καθ' ἕξιν πολυχρόνιος, ἄλλη δὲ κατὰ διάθεσιν ολιγοχρόνιος, έτσι καί τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, εἲς ἄλλους μὲν παραμένει καθ' ἕξιν δία τὴν στερεότητα τῆς καλῆς τῶν γνώμης, ὡς ἠκολούθησεν εἲς τὸν Ελδὰδ καὶ Μωδάδ, περὶ τῶν ὁποίων γράφουσιν οἱ ἀριθμοὶ, ὅτι ἐπροφήτευον πάντοτε εἲς ἄλλους δὲ μόνον εὑρίσκεται ὡς διάθεσις, καὶ γρήγορα ἀναχωρεῖ δία τὸ ἀστερέωτον τῆς γνώμης τῶν, ὡς ἠκολούθησεν εἲς τὸν Σαοὺλ καὶ εἲς τοὺς ἑβδομήκοντα πρεσβυτέρους, οἱ ὁποῖοι μίαν φορὰ μόνον ἐπροφήτευσαν καὶ ὕστερον έχασαν τῆς προφητείας τὸ χάρισμα. Ὡς ἐν σώμασιν ὑγεία, ἤ θερμότης, ἤ ὅλως εὐκίνητοι διαθέσεις, οὕτω καὶ ἐν ψυχὴ πολλάκις ὑπάρχει τὸ Πνεῦμα, τοῖς δία τό τῆς γνώμης ἀνίδρυτον εὐκόλως ἢν ἐδέξατο χάριν ἀπωθουμένοις οἶος ὁ Σαοὺλ καὶ οἱ πρεσβύτεροι οἱ ἑβδομήκοντα τῶν υἱῶν Ἰσραήλ, πλὴν του Ελδὰδ καὶ Μωδὰδ «τούτοις γὰρ μόνοις ἐκ πάντων φαίνεται παραμεῖναν τὸ Πνεῦμα καὶ ὅλως είτις τούτοις τὴν προαίρεσιν παραπλήσιος» (Κεφ. 'ςκ περί του ἀγίου Πνεύματος).

ΝΙΚΟΔΕΙΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ, «Πνευματικὰ Γυμνάσματα»