ΜΕΛΕΤΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ Β΄

ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

ΜΕΛΕΤΗ ΛΓ'

Εἴς τήν Πεντηκοστήν, κατά τήν ὁποίαν ἐνήργησε τό Πνεῦμα τό ἅγιον εἰς τούς Ἀποστόλους

Β. Μεταβολή τῆς καρδίας.

            Συλλογίσου ἀγαπητέ τήν β' μεταβολήν ὅπου ἔκαμε τό πανάγιον Πνεῦμα εἴς τήν καρδίαν τῶν Ἀποστόλων, οἱ ὁποῖοι εἴς τήν ἀρχήν ἦσαν τόσον φιλόζῳοι, τόσον φιλόσαρκοι, τόσον δειλοί, ὅπου δία νᾷ φυλάξουν τήν ζωή τούς, ὁ ἔνας άφησε τόν διδάσκαλο του εἴς τό πάθος καί ἔφυγε γυμνός «καί εἰς τις νεανίσκος ἠκολούθει αὐτῷ περιβεβλημένος σινδόνα ἐπί γυμνοῦ…ὁ δέ καταλιπών τήν σινδόνα γυμνός ἔφυγεν ἀπ' αὐτῶν»(Μάρκ. Ιδ' 51(α)), ὁ ἄλλος τόν ἠρνήθη καί ὅλοι οἱ ἄλλοι ἀνεχώρησαν «καί ἀφέντες αὐτόν πάντες ἔφυγον». (Μάρκ. Ιδ' 51). Καί τόσον ἦσαν τρομαγμένοι ὡσάν λαγωοί ὅπου έστεκαν κεκλεισμένοι ἀπό τόν φόβο τούς μέσα εἴς τό ὑπερῷον καί δεν ἐτόλμων νᾷ εύγουν ἔξω σχεδόν εἴς ὅλον τό διάστημα τῶν πεντήκοντα ἡμερῶν ὅπου ἐπέρασαν μετά τήν ἀνάστασιν ἀλλ' ἀφ' οὐ κατέβη εἴς αὐτούς τό ἅγιον Πνεῦμα, μετέβαλε τήν ἀσθένειαν τῆς καρδίας τῶν εἴς ἀνδρείαν καί γενναιότητα. Ὅθεν ευγήκαν ἔξω ὡσάν τόσοι ἄφοβοι λέοντες καί εκήρρυτον τόν ἐσταυρωμένον Ἰησοῦν ἐμπρός εἴς όλο τό πλῆθος του λαοῦ με μέτωπον ἀνοικτόν, με στῆθος ανδρειωμένον καί με τόλμη καί παρρησία χωρίς νᾷ δειλιάσουν οὔτε ἀπό φοβερισμούς, οὔτε ἀπό δαρμούς, οὔτε ἀπό βάσανα καί μαρτύρια, οὔτε ἀπό τόν ίδιο τόν θάνατον ἀλλ' ἐπεθύμουν ταῦτα πάντα ὡς τρυφάς καί ξεφαντώματα καί ἔχαιρον ὑπερβολικά ὅταν τά ελάμβανον «οἱ μέν οὖν ἐπορεύοντο χαίροντες ἀπό προσώπου του συνεδρίου, ὅτι ὑπέρ του ὀνόματος αὐτοῦ κατηξιώθηκαν ἀτιμασθῆναι»
(Πραξ. ε' 41). Τότε ἤθελες ιδεί ἐκεῖνον τόν δειλότατον καί φιλόζῳον Πέτρον, ὅπου πρότερον δεν ἠδυνήθη νᾷ ἀκούσῃ χωρίς φόβο οὔτε ἔν ψιλόν λόγον ἑνός δυστυχισμένου κορασίου, πώς ἐστάθη με τόσην ἀφοβία καί τόλμη καί ἐδημηγόρησε μεγαλοφώνως ἔμπροσθεν εἴς ἔνα μυριάριθμον πλῆθος ἀνθρώπων, χωρίς νᾷ στοχάζεται πώς εἶναι ολότελα ἄνθρωποι ἀλλά πώς εἶναι κνώδαλα καί φυτά ἤ λίθοι καί με τήν δημηγορία του εἵλκυσεν εἴς τήν πίστη του Χριστοῦ τρεῖς χιλιάδες λαοῦ «σταθείς δέ Πέτρος σύν τοίς ἕνδεκα ἐπῆρε τήν φωνήν αὐτοῦ, καί απεφθέγξατο αὐτοῖς» (Πραξ. β' 14). Τότε ἤθελες ιδή ἐκείνους τούς ἁλιεῖς καί ἀγραμμάτους πλουτισμένους ἀπό τόσην σοφίαν καί σύνεσιν, ὥστε νᾷ κάμνουν τούς σοφούς καί γραμματισμένους νᾷ ἐξίστανται καί νᾷ ἀποροῦν «καί καταλαβόμενοι, ὅτι ἄνθρωποι ἀγράμματοι εἰσί καί ἰδιῶται εθάυμαζον». (Πραξ. δ' 13). Καί τοῦτο διατί; Διότι ἔδωκεν εἴς τήν καρδίαν αὐτῶν χύμα γνώσεως τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, καθώς εἶναι γεγραμμένο περί του Σολωμόντος «καί ἔδωκε Κύριος φρόνηση τῳ Σολομῶν καί χύμα καρδίας». (Γ' Βασιλ. δ' 29) καί διότι ἥψατο Κύριος καρδίας αὐτῶν ὡς γέγραπται»(Α' Βασιλ. ι 26). Ὦ χάρις! Ὦ ἐνέργεια ! ὦ πῦρ του ἀγίου πνεύματος, τό ὁποῖον ὅταν μία φορά ἀνάψῃ τήν καρδίαν, τούς λαγωούς κάμνει λέοντας, τούς αδυνάτούς δυνατούς, τούς ἀσόφους σοφούς, τούς πηλίνους κατασκευάζει πυρίνους καί τούς πρώην ανδριάντας μεταβάλλει εἴς ἄνδρας τελείους. Καί τοῦτο εἶναι ἐκεῖνο ὅπου ὁ Θεός ὑπεσχέθη νᾷ δώσῃ δία του προφήτου Μιχαίου λέγων «ούκ ἔσται ὁ ἐπακούων αὐτῶν, ἐάν μή ἐγώ ἐμπλήσω ἰσχύν ἐκ Πνεύματος Κυρίου.»(Μιχ. Γ' 8).

            Τώρα καί εσύ ἀδελφέ ὅπου αναγινώσκεις ταῦτα, στοχάσου, ἐάν ἔλαβες αὐτήν τήν γενναιότητα καί θέρμην εἴς τήν καρδίαν σου δία νᾷ μή φοβήσαι σάρκα, κόσμο και κοσμοκράτορα, τοῦτο εἶναι σημεῖον πώς μετεβλήθης ἀπό τό Πνεῦμα Κυρίου, καθώς εἶναι γεγραμμένον «τότε ματαβαλλεί τό Πνεῦμα καί διελεύσεται καί ἐξιλάσεται αὐτή ἡ ἰσχύς τῷ Θεῶ μου». (Αββακ. Α' 11). Στοχάσου καί ἐάν εσύ προτήτερα εγύρευες με ὅλην τήν ὁρμήν τῶν ἐπιθυμιῶν σου τά ἀγαθά του κόσμου, τά πλούτη, τάς δόξας, τάς ἡδονάς καί ελόγιαζες ὅτι ήτο μακαριώτερος όποιος εἶχεν ἀπό αὐτά τά ἀγαθά περισσότερα, ήξευρε ὅτι ἕως τώρα ήτο ἡ καρδία σου πεπαλαιωμένη, ἀναίσθητος καί πεπωρωμένη ὡσάν πέτρα ἀπό τό πνεῦμα του κόσμου καί τῆς σαρκός. Καί λυπήσου δία τοῦτο καί μετανόησον, πώς εἴς τόσους χρόνους τῆς ζωῆς σου, δεν έγινες ἄξιος νᾷ λάβῃς δία του ἀγίου πνεύματος μίαν καινούργιαν καρδία αἰσθητική του συμφέροντος σου, τήν ὁποίαν ὑπεσχέθη νᾷ σου δώσει ὁ Θεός «καί δώσω ὑμῖν καρδίαν καινήν καί πνεῦμα καινόν δώσω ὑμῖν καί ἀφελῶ τήν καρδίαν τήν λιθίνην ἐκ τῆς σαρκός ὑμῶν καί δώσω ὑμῖν καρδίαν σαρκίνην καί τό πνεῦμα μου δώσω ἐν ὑμῖν» (Ιεζεκ. Λς. 26).

            Ἐάν δέ τώρα γυρεύης ὅλα τά ἐναντία καί ἀντί νᾷ υπερηφανεύεσαι δία τά πλούτη, εσύ περισσότερο ταπεινώνεσαι καί χαίρεις εἴς τήν πτωχείαν, ἀντί νᾷ θέλῃς τάς τρυφάς καί τά ξεφαντώματα, εσύ ἀγαπᾷς τήν ὀλιγάρκειαν καί τήν ἐγκράτειαν, ήξευρε, ὅτι τό Πνεῦμα τό ἅγιον άεχισε νᾷ μεταβάλλει τήν καρδίαν σου εἴς ἄλλην καρδίαν, καθώς εἶναι γεγραμμένο περί του Σαούλ, «καί ἐγενήθη ὥστε ἐπιστραφῆναι τῳ ὤμῳ αὐτοῦ ἀπελθεῖν ἀπό Σαμουήλ, μετέστρεψεν αωτώ ὁ Θεός καρδίαν ἄλλην». (Α' Βασιλ. ι 9).

            Ὅθεν εὐφράνθητι καί ευχαρίστησαι τόν Κύριον, ὅπου δία του ἀγίου Πνεύματος, όχι μόνον σου εκαθάρισεν τόν νοῦν, ἀλλά καί σου ἐθέρμανε τήν καρδίαν καί θέλει νᾷ σε μεταβάλλει ἀπό σαρκικόν εἴς πνευματικόν, ἀπό νήπιον μωρόν, εἴς ἄνδρα σοφόν καί ἀπό κοσμικόν καί ἐθνικόν εἴς ἀληθινόν χριστιανόν. Τοιαύτας γάρ θεοπρεπεῖς καί παραδόξους μεταβολάς συνειθίζει να ἐνεργῆ τό Πνεῦμα τό ἅγιον, καθώς θεολογεί περί αὐτοῦ ὁ μέγας θεολόγος Γρηγόριος «τοῦτο τό Πνεῦμα (σοφώτατον γάρ καί φιλανθρωπότατον) ἄν ποιμένα λάβῃ, ψάλτην ποιεῖ πνευμάτων πονηρῶν κατεπᾴδοντα καί βασιλέα του Ἰσραήλ ἀναδείκνυσιν καί ἐάν αἰπόλον συκάμινα κνίζοντα, προφήτην ἐργάζεται, τόν Δαβίδ καί τόν Ἀμῷς ἐνθυμήθητι, ἐάν μειράκιον εὐφυές λάβῃ, πρεσβυτέρων ποιεῖ κριτήν καί παρ' ἡλικίαν, μαρτυρεῖ ὁ Δανιήλ ὁ νικήσας ἐν λάκκῳ λέοντας. Ἐάν ἁλιέας εὔρη, σαγηνεύει Χριστῷ, κόσμον ὅλον τῇ του λόγου πλοκή συλλαμβάνοντας. Πέτρον λάβε μοι καί Ἀνδρέαν καί τούς τῆς βροντῆς υἱούς τά πνευματικά βροντήσαντας. Ἐάν τελώνας, εἴς μαθητείαν κερδαίνει καί ψυχῶν ἐμπόρους δημιουργεῖ, φησί Ματθαῖος, ὁ χθές τελώνης καί σήμερον εὐαγγελιστής, ἐάν διώκτας θερμούς, τόν ζῆλον μετατίθησι καί ποιεῖ Παύλους ἀντί Σαύλων καί τοσοῦτον εἴς εὐσέβειαν, ὅσον εἴς κακίαν κατέλαβε». (Λογ. Εἴς τήν Πεντηκοστήν).

            Εντράπου λοιπόν ἀδελφέ, διότι ἕως τώρα ήσουν μακράν ἀπό τέτοιους συλλογισμούς, πορεύομενος ἐν τοῖς κακοῖς θελήμασι τῆς καρδίας σου καί μή δίδωντας τόπον εἴς αὐτήν, δία νᾷ κατοικήσῃ τό Πνεῦμα τό ἅγιον καί συντόμως εἰπεῖν, διότι ἔζησας ὡσάν ἔνας ψυχικός μόνον ἄνθρωπος, ὅς οὐ δέχεται τά του Πνεύματος, «μωρία γάρ αὐτῷ ἔστι καί οὐ δύναται γνῶναι» (Α'. Κορ. β' 14). Κάμε ἀπόφασιν εἴς τό ὑπόλοιπον τῆς ζωῆς σου, νᾷ μή λυπήσῃς πλέον τό Πνεῦμα τό ἅγιον με καμμίαν ἄτακτον καί κακήν ὄρεξιν τῆς καρδίας σου, κατά τήν παραγγελίαν ὅπου σου δίνει ὁ Ἀπόστολος, «καί μή λυπήσῃς τό Πνεῦμα τό ἅγιον του Θεοῦ» (Ἔφες. δ' 30), μηδέ νᾷ ἐναντιωθείς ὡς σκληροκάρδιος εἴς τό ἅγιον αὐτοῦ θέλημα, κατά τούς σκληροκαρδίους ἐκείνους Ἑβραίους, πρός τούς ὁποίους εἶπεν ὁ Στέφανος, «σκληροτράχηλοι καί ἀπερίτμητοι τῇ καρδία καί τοῖς ὠσίν, ὑμεῖς ἀεί τῷ πνεύματι τῳ ἁγίῳ αντιπίπτετε» (Πράξ. ζ' 51), ἀλλά νᾷ δώσης ὅλην τήν καρδίαν σου εἴς αὐτό με ὅλας τῆς τάς ἐπιθυμίας διά νᾷ ἐνοικήσει, καθώς αὐτό τό ἴδιον τό Πνεῦμα σε προστάζει λέγον «υἱέ δός μοι σήν καρδίαν» (Παροιμ. Κγ' 26). Θέλεις δέ δώσει τήν καρδία σου εἴς τό πνεῦμα τό άγιο, ἐάν μελετᾷς πάντοτε εἴς αὐτήν τό ὄνομα του Ἰησοῦ του Υἱοῦ του Θεοῦ με μίαν αδιάλλειπτον προσευχήν. Ἐπειδή τό πνεῦμα τό ἅγιον μολονότι καί ἐκπορεύεται ἐκ μόνου του Πατρός, ὅμως εἶναι καί λέγεται καί πνεῦμα του Υἱοῦ δία τήν ομοουσιότητα καί ἐν τῳ Υἱῷ ἀναπαύεται καί χαίρει ὅταν αὐτός ὀνομάζεται «εξαπέστειλεν ὁ Θεός τό Πνεῦμα του Υἱοῦ αὐτοῦ ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν, κρᾶζον Ἀββᾶ ὁ Πατήρ» (Γαλ. Δ' 6), ἵνα δία τῆς τοιάυτης νοεράς καί πνευματικῆς προσευχῆς, ἐν μέν τῷ πνεύματι θεωρῇς τόν Υἱόν, ἐν δέ τῷ Υἱῷ θεωρῇς τόν Πατέρα, ὡς λέγει ὁ μέγας Βασίλειος καί ἵνα καταξιωθείς δία τῆς τοιαύτης νοεράς ἐργασίας, νᾷ εὕρῃς καί νᾷ ιδής νοερῶς τήν χάριν του ἀγίου Πνεύματος, τήν ὁποίαν ἔλαβες μέν δία του βαπτίσματος, τήν έχωσες δέ ὡσάν σπινθῆρα μέσα εἴς τά πάθη καί ἁμαρτίας.

            Καί τέλος πάντων, ἐπειδή καί τό Πανάγιον Πνεῦμα ὁ ἄλλος παράκλητος, τό συμπληρωματικόν πρόσωπον τῆς ἀγίας Τριάδος, ὁ χορηγός πάντων τῶν χαρισμάτων, ἡ ζωή τῶν ζώντων, ἡ κίνησις τῶν κινουμένων καί τελειότης ἁπάντων τῶν ὄντων, ήθελησεν ἐκ μόνης τῆς φιλανθρωπίας του να εἰδοποιήσει εἴς τήν καρδίαν σου τάς πρώτας γραμμάς καί τό πρῶτον σχέδιον τῆς χάριτος του, παρακάλεσαι τόν νᾷ μή σε ἀφήσει ἀτελῆ ἀλλά να φέρει εἴς τελειότητα αὐτήν τήν εἰδοποίησιν καί τό έργο ὅπου άρχισεν εἴς εσέ, χαρίζωντας σου τό χάρισμα τῆς διαμονῆς καί τῆς μέχρι τέλους ὑπομονῆς ἐν τῇ αὐτοῦ χάριτι, τό ὁποῖον χάρισμα εἶναι τό μεγαλύτερο, ἀπό ὅλα τά χαρίσματα καί αὐτό μόνον συνιστά καί ἐπισφραγίζει τόν ἑκάστου προορισμόν κατά τούς θεολόγους καί δία του χαρίσματος τούτου νᾷ σε ἀξιώσει ἀπό εδώ ἀκόμη, νᾷ γίνεις ὅλος πνευματικός, ὅλος ἀγγελοειδής, ὅλος ἅγιος καί υἱός Θεοῦ καί θεός κατά χάριν, ἀπ' ἐκεῖ ὅπου εἷσαι τώρα γῆ καί σποδός καθώς λέγει ὁ μέγας Βασίλειος «Πνεῦμα ἅγιον ἐπελθόν εἴς ψυχήν ἀνθρώπου, ἔδωκε μέν ζωήν, ἔδωκε δέ ἀθανασίαν, ἤγειρε κείμενον, τό δέ κινηθέν κίνησιν αΐδιον ὑπό Πνεύματος ἀγίου, ζῷον ἅγιον ἐγένετο, ἔσχε δέ ἄνθρωπος ἀξίαν πνεύματος εἰσοικισθέντος ἐν αὐτῷ προφήτου, ἀποστόλου, ἀγγέλου Θεοῦ, ὤν πρό του, γῆ καί σποδός» (ομιλ. περί του Πνεύματος του ἀγίου, ἧς ἡ ἀρχή , ἐνθυμηθῶμεν πάσα ψυχή).

ΝΙΚΟΔΕΙΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ, «Πνευματικὰ Γυμνάσματα»