«ΠΝΕΥΜΑ.. ΦΙΛΑΡΧΙΑΣ… ΜΗ ΜΟΙ ΔΩΣ…»

Είναι ο τρίτος κρίκος στην ιερά αλυσίδα της ευχής του οσίου Εφραίμ του Σύρου. «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα… φιλαρχίας… μη μοι δώς». Είναι η ικεσία του οσίου πατρός και εν συνεχεία κάθε πιστής ψυχής, να την φυλάξει ο Θεός από το κακό της φιλαρχίας. Δηλαδή από την επιθυμία και αγωνία της αποκτήσεως αρχής και εξουσίας, και κατά συνέπεια και ματαίας τιμής και δόξας.

          Βεβαίως ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο «αρχικόν», δηλαδή με το προσόν να επιβάλλεται και να άρχει. Ωραία το σημειώνει ο ιερός συγγραφεύς της Γεννέσεως: «…και ευλόγησεν αυτούς ο Θεός, λέγων αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και πληρώσατε την γήν και κατακυριεύσατε αυτής και άρχεσθε των ιχθύων της θαλάσσης και των πετεινών του ουρανού και πάντων των κτηνών και πάσης της γής…»(α’ 28). Έτσι το σημειώνει και ο ιερός Ψαλμωδός: «δόξη και τιμή εστεφάνωσας αυτόν, πάντα υπέταξας υποκάτω των ποδών αυτού…»(Ψαλμ. η’ 6-7). Αλλά και σε όλους τους ανθρώπους έδωσε την δυνατότητα να είναι εις στενότερο ή ευρύτερο περιβάλλον συνανθρώπων των άρχοντες και να διοικούν, να διευθύνουν, να δικάζουν, γενικώς να προΐστανται. Μήπως και μέσα στην οικογένεια τον άνδρα δεν καθόρισε Κύριον της γυναικός και της όλης οικογένειας; (Εφες. ε’ 22-24, 33). Και στην μητέρα δεν ανέθεσε να κυβερνά και να κατευθύνει στο καλό τα παιδιά της με την συμπαράσταση του συζύγου και πατέρα τους; Πάντοτε όμως οφείλουν, όσοι και όπου άρχουν, να άρχουν με σύνεση και σοφία, με αγάπη και συναίσθηση ευθύνης, προς το συμφέρον όλων, «ως λόγον αποδώσαντες» (Εβρ. Ιγ’ 17).

          Ενώ όμως αυτό είναι το ορθό, η αμαρτία διέστρεψε το «αρχικόν» αυτό του ανθρώπου. Και το μετέβαλε μέσα στους διάφορους κοινωνικούς τομείς από προσφορά και διακονία σε πάθος και μανία για την απόκτηση με κάθε μέσο και για εγωιστικούς σκοπούς της αρχής και εξουσίας. Το μετέβαλε σε φιλ – αρχία, η οποία σε κάθε εποχή καταλαμβάνει και κυριεύει τις ψυχές πολλών ανθρώπων μεγαλοσχήμων, αλλά και ασήμων. Παρακολουθήστε τα σπέρματα της φιλαρχίας στη συμπεριφορά και αυτών ακόμα των μικρών παιδιών. Μεταξύ των ομοίων τους παίρνουν ύφος κυριαρχικό και αγωνιούν και αντιδρούν και εκδικούνται, όταν κάποιος άλλος φανεί ανώτερος τους στη μαθητική επίδοση, στο παιχνίδι ή όπου αλλού. Θέλουν την αρχηγία.

          Αλλά εάν η φιλαρχία αυτή παρατηρείται εν σπέρματι στα μικρά παιδιά, πόσο έντονη παρουσιάζεται μέσα στην κοινωνία μεταξύ των ωρίμων! Μπορεί να εξελιχθεί σε πάθος πραγματικό και βασανιστικό, ως αντιζηλία και ανταγωνισμός και μίσος ακόμα, που γεμίζουν την ψυχή με αγωνία και αδιάκοπη ταραχή. Πολύ περισσότερο ο φίλαρχος μπορεί να πατήσει πάνω στα δίκαια των άλλων ή και στα πτώματα τους, για να υψωθεί και να άρχει αυτός. Κατηγορεί, συκοφαντεί, απειλεί… Τα πάντα μετέρχεται. Για αυτό και ο ιερός Χρυσόστομος υπογραμμίζει τον κίνδυνο της φιλαρχίας και σε ποίο κατάντημα μπορεί να οδηγήσει αυτή τον άνθρωπο. «Δεινόν η φιλαρχία», γράφει, «Δεινόν, και ψυχήν ικανόν απολέσαι».

          Αυτήν ακριβώς την κατάσταση θέλει να αποφύγει ο Χριστιανός, γι’ αυτό και με την προτροπή του οσίου πατρός παρακαλεί τον Κύριον να τον φυλάξει από το πνεύμα της φιλαρχίας.

          Προσεύχεται ο πιστός, αλλά και με σκέψεις ορθές προσπαθεί να αποφύγει την αδυναμία αυτήν και το πάθος. Σκέπτεται: είναι ποτέ δυνατό όλοι οι άνθρωποι να κατέχουν υψηλές θέσεις και υψηλά αξιώματα, να απολαμβάνουν τιμής και δόξης όλοι εις τον ίδιο βαθμό; Και ξέρει ο πιστός και παρακολουθεί ότι, όσοι εις σ’ αυτά αποβλέπουν, δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν όχι μόνο θεμιτά, αλλά συνήθως και αθέμιτα μέσα, για να επιτύχουν –πάντοτε με αγωνία- το επιδιωκόμενο. Και εάν βεβαίως το επιτύχουν. Αλλά και αν ακόμα το επιτύχουν, συνήθως δεν αρκούνται σε αυτό, αλλά όπως ο υδρωπικός και ο φιλάργυρος, έτσι και ο φίλαρχος ζητεί ακόμα περισσότερα… Εάν δεν το επιτύχουν, τότε γίνονται αξιολύπητοι, μελαγχολούν, καταθλίβονται, απογοητεύονται μένουν με την πικρή γεύση του ανικανοποίητου.

          Αλλά είπαμε ο Χριστιανός ορθοφρονεί. Έχει υπόψη του το θεόπνευστο λόγο του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος συνιστά να μην έχει ο πιστός φρόνιμα υψηλότερο από εκείνο, που οφείλει να έχει, αλλά να έχει φρόνημα τέτοιο, ώστε να σκέπτεται για τον εαυτό του συνετά και αληθινά αναλόγως του χαρίσματος, το οποίο ο Θεός μοίρασε στον καθένα.

          Βεβαίως δεν μπορούμε να αποκλείσουμε και για τον πιστό Χριστιανό να οραματίζεται μια θέση και ένα αξίωμα. Όταν μάλιστα αντιλαμβάνεται ότι και τα προσόντα διαθέτει και ικανότητες έχει. Άλλωστε την θέση και το αξίωμα το αντιλαμβάνεται ο πιστός πάντοτε συνυφασμένα με ευθύνη έναντι της συνειδήσεως του, έναντι των ανθρώπων, της κοινωνίας και αυτού του Θεού. Θα επιδιώξει λοιπόν τη θέση, θα ζητήσει το αξίωμα, με μέσα όμως θεμιτά, με τρόπο δίκαιο. Και εάν το επιτύχει, όπου και αν τοποθετηθεί, θα διακονεί ως διάκονος Χριστού, θα προσφέρει τις υπηρεσίες του «ως τώ Κυρίω», με σεβασμό και αγάπη προς τον αρχόμενο πλησίον του.

          Αλλά και αν δεν το επιτύχει, δεν απογοητεύεται. Αφήνει τον εαυτό του στα χέρια του πανσόφου Θεού Πατρός, ο οποίος προνοεί και ρυθμίζει τα πάντα προς το συμφέρον καθενός. Άλλωστε ο πιστός, όπου και αν βρεθεί, καλλιεργεί το τάλαντο, που του έδωσε ο Θεός, με προθυμία και με ταπείνωση, με επιμέλεια, πάντοτε προς ωφέλεια. Και ικανοποιείται απολύτως. Είναι σχετικά και αξιόλογα αυτά που ο
Μ. Βασίλειος σημειώνει: «Εάν επιθυμείς την δόξα και θέλεις να φαίνεσαι ανώτερος από τους πολλούς και να γίνεσαι και να προκόπτεις σε πράγματα του κόσμου, να είσαι δίκαιος, σώφρων, συνετός, γενναίος, υπομονετικός… Με αυτόν τον τρόπο και τον εαυτό σου θα σώσεις και εις ανώτερα αγαθά θα φανείς περίοπτος».

          Για τον Χριστιανό υπάρχει και άλλος πόθος πολύ ανώτερος, γι’ αρχή και δόξα ασυγκρίτως μεγαλύτερη και αιώνια. Είναι η δόξα της βασιλείας των Ουρανών, τα αγαθά τα υπεργήϊνα, τα ανεκλάλητα και συγχρόνως αναφαίρετα. «Ά οφθαλμός ούκ είδε και ούς ούκ ήκουσε και επί καρδίαν ανθρώπου ούκ ανέβη ά ητοίμασεν ο Θεός τοίς αγαπώσιν αυτόν» (Α’ Κορ. β’ 9). Ο πιστός δεν λησμονεί ότι ο Λυτρωτής μας έχει υποσχεθεί στους αγωνιστές Χριστιανούς, που νικούν το κακό, να τους καθίσει στον δικό του πανένδοξο θρόνο τον βασιλικό (Αποκ. Γ’ 21). Και αυτήν τήν αρχή και εξουσία ποθεί, γι’ αυτήν αγωνίζεται. Και φοβάται και φυλάγεται μήπως άλλου είδους δόξες και τιμές, κοσμική και ματαία φιλαρχία, τον επηρεάσουν και τον τυφλώσουν. Γι’ αυτό μαζί με τον όσιο Εφραίμ ικετεύει τον Κύριο: «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα… φιλαρχίας… μη μοι δώς…».   

Πηγή: «Του οσίου η ευχή», αρχιμ. Θεοδώρου Μπεράτη