Γέροντας Νεκτάριος: Είμαστε σε συνεχή πόλεμο

Ομιλία Γέροντος Νεκταρίου Μουλατσιώτη με θέμα: "ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΕ ΣΥΝΕΧΗ ΠΟΛΕΜΟ" Η ομιλία πραγματοποιήθηκε στην Ιερά Μονή Αγίων Αυγουστίνου Ιππώνος και Σεραφείμ του Σαρώφ Τρικόρφου Φωκίδος, την Τετάρτη 13 Μαρτίου 2013.

π.Ανδρέας Κονάνος -Αποτελεσματική προσευχή

Ομιλία πατρός Ανδρέα Κονάνου στον Ι.Ν.Αγ.Δημητρίου Βύρωνος Δευτέρα 11 Μαρτίου 2013 Θέμα: "Αποτελεσματική προσευχή"

π. Αλέξανδρος Σμέμαν-Κυριακή της Τυροφάγου

Φτάσαμε πια στις τελευταίες μέρες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή. Ήδη κατά την εβδομάδα της Απόκρεω που είναι πριν από την Κυριακή της Συγγνώμης, δύο μέρες – η Τετάρτη και η Παρασκευή – ξεχωρίστηκαν να ανήκουν στη Σαρακοστή. Θεία Λειτουργία δεν τελέστηκε και η όλη τυπική διάταξη στις ακολουθίες έχει πάρει τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της Μεγάλης Σαρακοστής. Στον Εσπερινό της Τετάρτης χαιρετίζουμε τη Μεγάλη Σαρακοστή με τούτο τον ωραιότατο ύμνο:Ανέτειλε το έαρ της νηστείας, και το ανθός της μετανοίας αγνίσωμεν ουν εαυτούς αδελφοί, οπό παντός μολυσμού, τω φωτοδότη ψάλλοντας, είπωμεν δόξα σοι, μόνε φιλάνθρωπε.

Κατόπιν, το Σάββατο της Τυροφάγου η Εκκλησία μας «ποιεί μνείαν πάντων των εν ασκήσει λαμψάντων άγιων ανδρών τε και γυναικών». Οι άγιοι είναι τα πρότυπα που θʹ ακολουθήσουμε, οι οδηγοί στη δύσκολη τέχνη της νηστείας και της μετάνοιας

Στον αγώνα που πρόκειται νʹ αρχίσουμε δεν είμαστε μόνοι:
Δεύτε άπαντες πιστοί, τας των οσίων Πατέρων, χορείας υμνήσωμεν. Αντώνιον τον κορυφαίον, τον φαεινόν Εύθύμιον, και έκαστον και πάντας όμού και τούτων ώσπερ Παράδεισον άλλον τρυφής. τας πολιτείας νοητώς διεξερχόμενοι, τερπνώς ανακράξωμεν…

Έχουμε βοηθούς και παραδείγματα:
Των Μοναστών τα πλήθη, τους καθηγητάς νυν τιμώμεν. Πατέρες, όσιοι: διʹ υμών γαρ τον τρίβον, την όντως ευΘείαν πορεύεσθαι έγνωμεν μακάριοι έστέ τω Χριστώ δουλεύσαντες…

Τελικά έρχεται η τελευταία μέρα, που συνήθως, την ονομάζουμε Κυριακή της συγγνώμης, αλλά έχει και ένα άλλο λειτουργικό όνομα που θα πρέπει να θυμόμαστε: «της από του Παραδείσου της τρυφής εξορίας του Πρωτόπλαστου Αδάμ». Το όνομα αυτό συνοψίζει ουσιαστικά την πλήρη προπαρασκευή για τη Μεγάλη Σαρακοστή. Ξέρουμε ότι ο άνθρωπος πλάστηκε για να ζει στον Παράδεισο, για τη γνώση του Θεού και την κοινωνία μαζί Του. Η αμαρτία του όμως τον απομάκρυνε άπα την ευλογημένη ζωή και έτσι η ύπαρξη του στη γη είναι μια εξορία. Ο Χριστός, ο Σωτήρας του κόσμου, ανοίγει την πόρτα του Παραδείσου στον καθένα που Τον ακολουθεί, και η Εκκλησία με τα να μας αποκαλύπτει την ομορφιά της Βασιλείας, κάνει τη ζωή μας μια προσκυνηματική πορεία προς την ουράνια πατρική γη.

Έτσι, αρχίζοντας τη Μεγάλη Σαρακοστή είμαστε σαν τον Αδάμ:
Εξεβλήθη Αδάμ του Παραδείσου, δια της βρώσεως διο και καθεζόμενος απέναντι τούτου, ωδύρετο ολολλύζων, ελεεινή τη φωνή και έλεγεν οίμοι, τι πέπονθα ο τάλας εγώ! Μίαν εντολήν παρέβην την του Δεσπότου, και των αγαθών παντοίων εστέρημαι. Παράδεισε αγιώτατε, ο διʹ εμέ πεφυτευμένος, και δια την Εύαν κεκλεισμένος, ικέτευε τω σε ποιήσαντι, καμέ πλάσαντι, όπως των σων ανθέων πλησθήσωμαι. Διο και προς αυτόν ο Σωτήρ∙ το εμόν πλάσμα ου θέλω απολέσθαι, αλλά βούλομαι τούτο σώζεσθαι και εις επίγνωσιν αληΘείας ελθείν ότι τον ερχόμενον προς με, ου μη εκ βάλω έξω.

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι η απελευθέρωση μας από τη σκλαβιά της αμαρτίας, από τη φυλακή του «κόσμου τούτου». Και το ευαγγελικό ανάγνωσμα αυτής της Κυριακής (Ματθ. 6, 14‐21) θέτει τους όρους για μια τέτοια απελευθέρωση. Πρώτος όρος είναι η νηστεία – η άρνηση δηλαδή να δεχτούμε τις επιθυμίες και τις ανάγκες της «πεπτωκυίας» φύσης μας σαν ομαλές, η προσπάθεια να ελευθερωθούμε από τη δικτατορία της σάρκας και της ύλης πάνω στο πνεύμα. Για να είναι αποτελεσματική η νηστεία μας δεν πρέπει να είναι υποκριτική, δηλαδή «προς το θεαθήναι». Να μη φαινόμαστε «τοις ανθρώποις νηστεύοντες», αλλά «τω Πατρί ημών τω εν τω κρύπτω». Δεύτερος όρος είναι η συγγνώμη. «Εάν αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν Ο Πατήρ υμών ο ουράνιος», (Ματθ. 6,14). Ο θρίαμβος της αμαρτίας, το κύριο σημάδι του ρόλου της πάνω στον κόσμο, είναι η διαίρεση, η αντίθεση, ο χωρισμός, το μίσος. Έτσι το πρώτο σπάσιμο σʹ αυτά το φρούριο της αμαρτίας είναι η συγχωρητικότητα: «η επιστροφή στην ενότητα, στην σύμπνοια, στην αγάπη». Το να συγχωρήσω κάποιον σημαίνει να βάζω ανάμεσα σε μένα και στον «εχθρό» μου την ακτινοβόλα συγχώρεση του ίδιου του Θεού. Το να συγχωρήσω είναι να αγνοήσω τα απελπιστικό αδιέξοδο στις ανθρώπινες σχέσεις και να τα αναφέρω στο Χριστό. Συγχώρεση πραγματικά είναι ένα πέρασμα της Βασιλείας του Θεού μέσα στον αμαρτωλό και «πεπτωκότα» κόσμο.

Ουσιαστικά η Μεγάλη Σαρακοστή αρχίζει με τον Εσπερινό αυτής της Κυριακής. Αυτή η μοναδική σε βάθος και ωραιότητα ακολουθία έχει δυστυχώς εκλείψει από αρκετές εκκλησίες. Όμως παρʹ όλα αυτά τίποτε, άλλο δεν αποκαλύπτει καλύτερα το χαρακτηριστικό τόνο της Μεγάλης Σαρακοστής στην Ορθόδοξη Εκκλησία και πουθενά αλλού δε διακηρύσσεται τόσο καλά η έντονη πρόσκληση στον άνθρωπο. Η ακολουθία αρχίζει με τον κατανυκτικό εσπερινό όπου ο ιερέας είναι ντυμένος με λαμπερά άμφια. Τα κατανυκτικά στιχηρά που λέγονται ύστερα από τον ψαλμό «Κύριε εκέκραξα προς Σε…» αναγγέλλουν τον ερχομό της Μεγάλης Σαρακοστής και, πέρα απ’ αυτή, τον ερχομό του Πάσχα!

Τον της Νηστείας καιρόν, φαιδρώς απαρξώμεθα, προς αγώνας πνευματικούς εαυτούς υποβάλλοντες∙ αγνίσωμεν την ψυχήν, την σάρκαν καθάρωμεν νηστεύσωμεν ώσπερ εν τοις βρώμασιν εκ παντός πάθους, τας αρετάς τρυφώντες του Πνεύματος∙ εν αις διατελούντες ποθώ, αξιωθείημεν πάντες, κατιδείν το πάνσεπτον πάθος Χριστού του Θεού, και το άγιον Πάσχα, πνευματικώς εναγαλλιωμένοι.

Κατόπιν γίνεται η είσοδος του Ευαγγελίου με τον εσπερινό ύμνο: «φως ιλαρόν αγίας δόξης…». Ο ιερέας τώρα προχωρεί προς την Ωραία Πύλη για νʹ αναφωνήσει το εσπερινό Προκείμενο που πάντοτε αναγγέλλει το τέλος της μιας και την αρχή της άλλης μέρας. Το Μέγα προκείμενο αυτής της ημέρας αναγγέλλει την αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής.

Μη αποστρέψης το πρόσωπο σου από του παιδός σου, ότι θλίβομαι∙ ταχύ επάκουσόν μουʹ πρόσχες τη ψυχή μου, και λύτρωσαι αυτήν.

Ακούστε τη θαυμάσια μελωδία του στίχου τούτου, αυτή την κραυγή που ξαφνικά γεμίζει την εκκλησία «… ότι θλίβομαι!» – και θα καταλάβετε το σημείο από το οποίο ξεκινάει η Μεγάλη Σαρακοστή: το μυστηριώδες μίγμα της ελπίδας με την απογοήτευση, του φωτάς με το σκοτάδι. Η όλη προετοιμασία έφτασε πια στο τέλος. Στέκομαι μπροστά στο Θεό, μπροστά στη δόξα και στην Ομορφιά της Βασιλείας Του. Συνειδητοποιώ ότι ανήκω σʹ αυτή, ότι δεν έχω άλλη κατοικία, ούτε άλλη χαρά, ούτε άλλο σκοπό. Συναισθάνομαι ακόμα ότι είμαι εξόριστος από αυτή μέσα στο σκοτάδι και στη λύπη της αμαρτίας γιʹ αυτό «θλίβομαι»! Τελικά παραδέχομαι ότι μόνο ο Θεός μπορεί να με βοηθήσει σʹ αυτή τη θλίψη, ότι μόνον σʹ Αυτόν μπορώ να πω «πρόσχες τη ψυχή μου». Μετάνοια πάνω απ’ όλα, είναι το απελπισμένο κάλεσμα για τη Θεία βοήθεια.

Πέντε φορές επαναλαμβάνουμε αυτό το Προκείμενο. Και τότε να! η Μεγάλη Σαρακοστή αρχίζει. Τα φωτεινά χρωματιστά άμφια και καλύμματα του ναού αλλάζουν τα φώτα σβήνουν. Ο ιερέας εκφωνεί τις αιτήσεις, ο χορός απαντάει με τα «Κύριε ελέησον» την κατʹ εξοχήν σαρακοστιανή απάντηση. Για πρώτη φορά διαβάζεται η προσευχή του Αγίου Εφραίμ που συνοδεύεται από μετάνοιες. Στο τέλος της ακολουθίας όλοι οι πιστοί πλησιάζουν τον ιερέα και ο ένας τον άλλο, ζητώντας την αμοιβαία συγχώρεση. Αλλά καθώς γίνεται αυτή η ιεροτελεστία της συμφιλίωσης, καθώς η Μεγάλη Σαρακοστή εγκαινιάζεται μʹ αυτή την κίνηση της αγάπης, της ενότητας και της αδελφοσύνης, ο χορός ψάλλει πασχαλινούς ύμνους. Πρόκειται τώρα πια να περιπλανηθούμε σαράντα ολόκληρες μέρες στην έρημο της Μεγάλης Σαρακοστής. Όμως από τώρα βλέπουμε να λάμπει στο τέλος το φως της Ανάστασης, το φως της Βασιλείας του Θεού.

——————————–
πηγή: Alexander Schmemann, ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ, Πορεία προς το Πάσχα, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΆΚΡΙΤΑΣ

Μητροπολίτου Σουρόζ κ. Anthony Bloom-Κυριακή της συγχώρησης

Κυριακή της συγχώρησης

του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σουρόζ κ. Anthony Bloom
από το βιβλίο «Στο φως της Κρίσης του Θεού», Εν πλω, 2009

Το σημερινό Ευαγγέλιο, καθώς απόψε ξεκινά η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, μας μιλάει με λόγια θείας ελπίδας αλλά και προειδοποιεί: Συγχωρείτε εκείνους που σφάλουν ενώπιον σας, συγχωρείτε, διότι διαφορετικά δεν θα συγχωρηθείτε. Η Βασιλεία του Θεού είναι βασιλεία αμοιβαίας αναγνώρισης, αμοιβαίας αποδοχής και αγάπης, στοιχείων που συμπίπτουν με τη χαρά της κοινωνίας, αλλά και της ετοιμότητας να σηκώνουμε ο ένας τα βάρη του άλλου.

Να συγχωρούμε, αλλά πώς; Από πού ξεκινά η συγνώμη; Θα ήταν τόσο εύκολο, πραγματικά θαυμάσιο, αν η συγνώμη μπορούσε να αρχίσει με μία τέτοια αλλαγή της καρδιάς, ώστε εκείνοι που μας είναι απεχθείς να γίνουν αγαπητοί, αυτά που μας πόνεσαν να ξεχαστούν και να μπορούμε να αρχίζουμε απ’ την αρχή σαν τίποτε να μην έχει συμβεί.

Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να γίνει! Τον πόνο του παρελθόντος τον νιώθουμε, δεν ξεχνιέται, δεν μπορούμε απλώς να ξαναρχίσουμε σαν να μην υπήρξε τίποτε προηγουμένως. Αλλά το νόημα της συγνώμης δεν είναι αυτό. Συγνώμη δεν σημαίνει λήθη· η λήθη δεν οδηγεί πουθενά. Αν ξεχάσουμε πως, για ποιό λόγο, κάτω από ποιές συνθήκες, λόγω ποιάς αδυναμίας, σε ποιό σημείο ήταν ευάλωτος εκείνος που έσφαλε, τότε τον αφήνουμε απροστάτευτο. Εκείνος που έκανε το λάθος πρέπει να προστατευθεί από ενδεχόμενη νέα πτώση. Αυτό που έκανε, οι λόγοι και οι συνθήκες της πτώσης του δεν θα πρέπει να ξεχαστούν, διότι από δω και πέρα έχει ανάγκη από τη δική μας στοχαστική, αγαπητική μέριμνα, ώστε να μη γλιστρήσει, να μην αμαρτήσει και πάλι.

Εδώ ακριβώς αρχίζει η συγνώμη: τη στιγμή κατά την οποία, αναγνωρίζοντας το εύθραυστο των άλλων, όπως αναγνωρίζω και το δικό μου, την ανάγκη τους για προστασία και βοήθεια, για ευσπλαχνία, είμαι προετοιμασμένος να φέρω μαζί τους το φορτίο της αδυναμίας τους, το ευάλωτο της αμαρτωλότητάς τους. Η συγνώμη αρχίζει τη στιγμή που αποφασίζω να ανέχομαι τους αδελφούς μου, χωρίς να περιμένω να αλλάξουν, να τους ανέχομαι όπως είναι, να κάνω ελαφρότερο το φορτίο τους, ώστε κάποτε η αλλαγή τους να καταστεί εφικτή.

Η προϋπόθεση πάντως της συγνώμης βρίσκεται μέσα μου: είναι η προθυμία μου να αναλάβω αυτόν τον σταυρό, αυτό το φορτίο, ώστε οι άλλοι να θεραπευθούν ή τουλάχιστον να προστατευ­θούν απέναντι στο κακό. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να το κάνει ο καθένας, δεν χρειάζεται παρά μία στιγμή κατανόησης, αποφασιστικότητα και καλή θέληση. Όλοι μας έχουμε δίπλα μας ανθρώπους που δύσκολα ανεχόμαστε, που είναι αιτία ταλαιπωρίας, δυστυχίας και θυμού· μπορούμε να ακυρώσουμε αυτό το θυμό και να ξεπεράσουμε τη δυστυχία αν κάνουμε το καθήκον μας, το καθήκον της ζωής μας, το έργο μας, που είναι να κουβαλάμε μαζί τους το φορτίο, να είμαστε αυτοί που, πληγωμένοι και προσβεβλημένοι και αποδιωγμένοι, θα στραφούμε στον Κύριο και θα πούμε: «Κύριε, συγχώρησε, γιατί δεν μνησικακώ, θέλω να γίνω και να παραμείνω στέρεος μ’ αυτόν τον άνθρωπο στην αδυναμία του και στην αμαρτωλότητά του. Δεν θα σταθώ κριτικά απέναντι του, κι αν εγώ δεν είμαι ακόμη ικανός να το κάνω, κάνε το Εσύ για μένα: μη μου καταλογίσεις την κρίση, μη μου καταλογίσεις την κατάκριση που με τραχύτητα πρόφερα, μην υποστηρίξεις τον θυμό μου. Στάσου δίπλα σ’ αυτόν που έσφαλε, επειδή αυτός ή αύτη έχει ανάγκη βοηθείας, συγχώρησης και θεραπείας γι’ αυτό ακριβώς το λόγο».

Εκεί αρχίζει η συγνώμη, κι αν δεν αρχίσει εκεί δεν θα μπορέσει να εξελιχθεί σε τίποτα άλλο. Σηκώνουμε το φορτίο ο ένας του άλλου, αποδεχόμαστε την αλληλεγγύη με εκείνους που έσφαλαν και σφάλλουν, τους αγαπούμε «εν καινότητι» ζωής και μόνον τότε η συγχώρηση γίνεται αυτή που πρέπει να είναι: μια πράξη μεσιτείας ενώπιων του Θεού, μια πράξη που γιατρεύει και μεταμορφώνει. Αυτή την αρχή της συγνώμης όλοι μπορούμε να την κάνουμε, είναι μέσα στις δυνάμεις μας να αναλάβουμε αυτό το έργο. Ας κάνουμε λοιπόν ό,τι μπορούμε, και ας αφήσουμε το Θεό να πραγματοποιήσει μέσα μας, για μας, καταμεσής της ζωής μας, αυτό που ξεπερνά τη καλή μας θέληση, ώστε να χτίσουμε σιγά-σιγά τη βασιλεία της αμοιβαίας αγάπης, μια βασιλεία που είναι αληθινά Βασιλεία του Θεού.

Μετά από τις εβδομάδες της προετοιμασίας που προηγήθηκαν, κατά τις οποίες εξετάσαμε την ψυχή μας, τη ζωή μας, όλες τις σχέσεις μας ενώπιον του βλέμματος και της κρίσεως του Θεού, μπαίνουμε σήμερα στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή – στη χαρά της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή συμπίπτει με την άνοιξη – είναι μια αρχή ζωής, μια αρχή καινότητας, μια νέα εποχή. Είναι μια περίοδος κατά την οποία δεν θέλουμε πια να θυμόμαστε τις αμαρτίες μας, δεν θέλουμε πια να φέρνουμε στο νου μας εικόνες από παραβολές για την πίστη και τη μετάνοια, αλλά να ατενίζουμε τους Αγίους που άρχισαν τη ζωή τους όπως κι εμείς: εύθραυστοι, αδύναμοι, αμφιταλαντευόμενοι, αλλά με τη χάρη του Θεού και τη δύναμή Του έγιναν αυτό που έγιναν : άνδρες, γυναίκες, παιδιά που εμείς τώρα μπορούμε να τιμούμε, με τους οποίους μπορούμε να ευφραινόμαστε, να τους έχουμε ως παράδειγμα και να απευθυνόμαστε σε αυτούς ζητώντας τους να προσεύχονται για τη σωτηρία μας.

Απόψε, αρχίζουμε ένα ταξίδι· ένα ταξίδι που θα μας οδηγήσει από την αμαρτωλή μας κατάσταση -την αναγνωρίσαμε, μετανοούμε γι’ αυτήν-σε μια νέα εποχή, στην Ανάσταση του Χριστού που για μας σηματοδοτεί την έναρξη της αιώνιας ζωής μας. Ξεκινάμε το ταξίδι μας απόψε όπως ο λαός του Ισραήλ ξεκίνησε από τη γη της Αιγύπτου προς τη Γη της Επαγγελίας: είμαστε ακόμη ευάλωτοι, βαρυφορτωμένοι, όχι απόλυτα ελεύθεροι. Το θάρρος όμως και την έμπνευση για να φτάσουμε στην τελική νίκη, στην καινότητα της ζωής που είναι η κλήση μας και η υπόσχεση του Θεού, δεν θα το βρούμε κοιτάζοντας πίσω τον εαυτό μας, αλλά ατενίζοντας τον Ζώντα Θεό, που είναι η Ζωή και η σωτηρία, και τους Αγίους που νίκησαν με τη δική Του δύναμη. Θα πρέπει να ταξιδέψουμε μαζί και ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις: θα είμαστε δύσκολοι συνοδοιπόροι ο ένας για τον άλλο, αλλά θα στηριζόμαστε ο ένας στον άλλον αν θέλουμε να φθάσουμε τελικά στο σκοπό μας – κατά τον ίδιο τρόπο που oι Ισραηλίτες διάβηκαν την έρημο: δεν ήταν πάντα υπάκουοι στο Θεό, ούτε πάντα «εντάξει» μεταξύ τους, ωστόσο, χρειάζονταν τον κάθε άλλον για να φθάσουν στο υπεσχημένο τέλος.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν τώρα· ας σκεφθούμε τί γιορτάζουμε την επόμενη Κυριακή: τον θρίαμβο της Ορθοδοξίας. Όχι τον θρίαμβο των Ορθοδόξων επί άλλων ανθρώπων, αλλά τον θρίαμβο του Θεού επί των ανθρώπων. Τον θρίαμβο της Αλήθειας Του, τον θρίαμβό Του στη ζωή μας.

Και στη συνέχεια, ας δούμε τον έναν άγιο μετά τον άλλον, κι ας ακούσουμε τί έχουν να μας πουν: Γρηγόριος Παλαμάς, Ιωάννης της Κλίμακος, Μαρία η Αιγυπτία και όλοι όσοι ακολούθησαν τα ίχνη του Χριστού. Και τέλος θα φθάσουμε στο σημείο που θα πρέπει να ξεχάσουμε όλους και όλα, δεν θα θυμόμαστε τίποτε, κανέναν, παρά μόνον τον Κύριο Ιησού Χριστό: Ποιός είναι, τί έχει κάνει για μας, τί κάνει για μας; Ας μάθουμε όλες αυτές τις εβδομάδες να ξεχνάμε τον εαυτό μας, χαρούμενοι και ευγνώμονες που μπορούμε τώρα να το κάνουμε, και να κοιτάζουμε μόνο προς το Θεό. Και όταν για άλλη μία φορά, έρθει η εβδομάδα του Πάθους, μ’ ένα καινούριο τρόπο , με καινούρια απόφαση, με καινούρια παραίτηση από τον εαυτό μας θα στραφούμε και θα κοιτάζουμε το Θεό που έγινε άνθρωπος για να σωθούμε· με ευγνωμοσύνη ας θυμόμαστε μόνον Αυτόν και Εκείνος θα μας θυμηθεί για τη σωτηρία μας.

Saint Theophylact of Ochrid and Bulgaria-On Forgiveness Sunday

 

Forgiveness Sunday
If Ye Forgive Men Their Trespasses

Matthew 6:14-21

From The Explanation of the Gospel of St. Matthew

by Blessed Theophylact, Archbishop of Ochrid and Bulgaria

14. For if ye forgive men their trespasses, your heavenly Father will also forgive you. Again He teaches us not to remember wrongs. He reminds us of the Father so that we might revere Him, since we are the children of such a Father, and not act as fierce beasts, refusing to forgive.

15. But if ye forgive not men their trespasses, neither will your Father forgive your trespasses. God, Who is meek, hates nothing more than cruelty.

16. Moreover when ye fast, be not, as the hypocrites, of a sad countenance: for they disfigure their faces, that they may appear unto men to fast. Verily I say unto you, They have received their reward. "Disfigurement of the face" is an artificial discoloration of the face, painting it pale, so that one does not appear as he really is, but feigns mournfulness.

17-18. But thou, when thou fastest, anoint thine head, and wash thy face; that thou appear not unto men to fast, but unto thy Father Who is in secret: and thy Father Who seeth in secret shall reward thee openly. Men of old would anoint themselves with oil after bathing as a mark of their joy and well-being. So you also, O reader, should appear joyful when you fast. The oil used to anoint we also understand to mean almsgiving. (1) Our Head is Christ, Which we should anoint with deeds of mercy; and our face, that is our senses, we should wash with tears of repentance.

19-21. Lay not up for yourselves treasures upon earth, where moth and corruption doth destroy, and where thieves break through and steal: but lay up for yourselves treasures in heaven, where neither moth nor corruption doth destroy, and where thieves do not break through nor steal. For where your treasure is, there will your heart be also. Having first cast out the sickness of vainglory by what He said before, now He speaks about non-possessiveness. For men possess more than they need because of vainglory. He shows how unprofitable earthly treasure is: moth and corruption consume food and clothing, and thieves steal gold and silver. Then, anticipating the objection that not all treasure is stolen, the Lord says, "Even if nothing is lost in this manner, are you not wretched for being nailed down by your worries over wealth?" This is why He says, Where your treasure is, there will your heart be also.