Ομιλία του μακαριστού Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού.
Friday, 2 November 2012
Becoming gods by Grace
“We all know the consequences of the
fall. Separation from God threw man into carnal, bestial and demonic
life. The brilliant creation of God fell seriously ill, almost to death.
What had been made “in His image” was darkened. Since the fall, man no
longer has the qualifications he needs to proceed to Theosis, as he had
before he sinned. In this situation of grave illness, almost lifeless,
he can no longer re-orient himself towards God. Thus there is a need for
a new root for humanity; a need for a new man, who will be healthy and
able to redirect the freedom of man towards God.
This new root, the new man, is the
God-Man, Jesus Christ, the Son and Logos of God, who incarnates to
become the new root, the new beginning, the new leaven of humanity.
As St. Gregory Nazianzen, the Theologian,
says in his theological writings, with the incarnation of the Logos, a
second communion between God and humanity is realised. The first
communion was in Paradise. This was broken. Man was separated from God.
The all-good God then provided for another, a second communion which can
no longer be severed, a union of God and men. This second communion of
God and men happens in the person of Christ.
The God-Man Christ, the Son and Logos of
God the Father, has two perfect natures: divine and human. These two
perfect natures are joined “without change, without confusion, without
separation, and without division” in the one person of Christ, according
to the famous definition of the Fourth Holy Œcumenical Synod at
Chalcedon, given under the guidance of the Holy Spirit. To summarise,
this definition forms the whole theological armoury of our Orthodox
Church against Christological heresies of all kinds throughout all ages.
So we have one Christ with two natures, divine and human.
Now, because Christ is the eternal
God-Man through the hypostatic union of the two natures in the person of
Christ, human nature is irrevocably unified with the divine nature
because Christ is eternally God-Man.
As the God-Man, He ascended to heaven.
As the God-Man, He sits on the right hand of the Father.
As the God-Man, He will judge the world at the Second Coming.
Consequently, human nature is now
enthroned in the bosom of the Holy Trinity. No longer can anything cut
human nature off from God. Now, after the incarnation of the Lord –no
matter how much we as men sin, no matter how much we separate ourselves from God– if, through repentance, we wish to unite again with God, we can succeed. We can unite with Him and so become gods by Grace.”
- Excerpt from “Theosis – The True Purpose of Human Life,” by Archimandrite George, Abbot of St. Gregorios Monastery on Mount Athos.
Orthodox Church Music
“Music is of two kinds (as are the other
arts also)—secular and ecclesiastical. Each of these has been developed
by different feelings and different states of the soul. Secular music
expresses worldly (i.e., carnal) feelings and desires. Although these
feelings may be very refined (romantic, sentimental, idealistic, etc.),
they do not cease being carnal. Nevertheless, many people believe that
these feelings are spiritual. However, spiritual feelings are expressed
only by ecclesiastical music. Only ecclesiastical music can truly
express the secret movements of the heart, which are entirely different
from those inspired and developed by secular music. That is, it
expresses contrition, humility, suffering and godly grief, which, as
Paul says, “worketh repentance to salvation.” [2] Ecclesiastical music
can also evoke feelings of praise, thanksgiving, and holy enthusiasm.
Secular music, on the other hand—even the purest—expresses carnal
emotions, even when it is inspired by suffering and affliction. This
type of suffering, Paul calls “worldly grief,” which “worketh death.”
[3]
Thus two kinds of music were formed, the
secular, which arouses emotion—any kind of emotion—and ecclesiastical
music, which evokes contrition. St. John Chrysostom strongly condemns
the attempts that were made by some of his contemporaries to introduce
into the Church secular music, the music of the theatre and the mimes.
Only the arts which were developed by
devout motives since the early years of Christianity have given
expression to the spiritual essence of the religion. These alone can be
called liturgical, that is, spiritual, in the sense that religion gives
to the term spiritual. The “spiritual odes” of which Paul speaks [4]
were works of such art. All the liturgical arts express the same thing:
architecture, hymnody, iconography, embroidery, and even writing, the
manner of walking, and in general the movements and gestures of the
priests, the chiming of the bells, and so forth.
That these arts are truly of unique
spirituality has been realized by many non-Orthodox, especially
clergymen, whose sense-organs have been exposed, from youth on, to
formative influences different from those in which Orthodox Christians
have been brought up. Nevertheless, they confess that our icons and
psalmody evoke in them contrition-of course, when executed by inspired
and pious artists.
Thus, the value of the liturgical arts is
not merely conventional, but real, extending beyond the limited
conceptions that are due to nurture, habit, and taste, since even
persons who are not of the Orthodox faith recognize that the arts of the
Orthodox Church reflect the spirit of the Gospels and for this reason
lift the soul above the earthly realm. And how could it be otherwise,
inasmuch as these arts have been developed by sanctified hearts, which
felt deeply the liturgical element in speech and music? Liturgical music
is the natural musical garb of liturgical speech. Both sprang up
together; they are one and the same thing. Essence and expression here
have an absolute correspondence, even more exact than that of an object
and its reflection in a mirror, for the objects of which we speak here
belong to the spiritual realm. The profound and apocalyptic spirit of
Christian religion and its mysteries could not be expressed faithfully
and worthily except by these arts, which are called liturgical and
spiritual, and which were developed by that same profound spirit. Only
this music, and none other, uniquely expresses the spirit of our
religion, because only this music has an absolute and most exact
correspondence with it. This is testified to, I repeat, by certain men
whose spiritual upbringing, religious training, phyletic and other
heritage have no relation to that of the Orthodox. “The Spirit bloweth
where it listeth,” [5] and is transmitted to souls by means of sounds
which the same Spirit formed, by illuminating the souls of the holy
writers of hymns.
The Fathers of the Church ordained that
Christians use the voice alone in execution of hymns, chanting as did
our Lord Himself and His disciples. St. John Chrysostom says: “Our
Savior chanted hymns just as we do.” The Apostolic Constitutions forbid
the use of musical instruments in the church. From the time of the
Apostles, psalmody was monophonic, or homophonic, as it is to this day
in our churches [in Greece].
The Western Church, in order to gratify
people and flatter their tastes, put instruments inside the churches,
disobeying what was ordained by the Fathers. They did this because they
had no idea what liturgical music was and what secular music was, just
as they did not know the difference between liturgical painting and
secular painting. But the Byzantines distinguished the one from the
other, and this shows how much more spiritual they were in comparison
with the Westerners and how much more truly they experienced the spirit
of Christianity. Byzantine music is, in comparison with the music of the
West, exactly as Orthodox iconography is in comparison with the
religious painting of the West.
How divine, indeed, is the psalmody of
the Orthodox Church! It seems sweeter and sweeter each year to the
Christian—a new wine that fills the heart with joy and makes it soar to
the ethereal region of immortal life.
Byzantine music is peaceful, sad but
consoling, enthusiastic but reserved, humble but heroic, simple but
profound. It has the same spiritual essence as the Gospels, the hymns,
the psalms, the books of the lives of the saints, and the iconography of
Byzantium. That is why Byzantine music is monotonous for one to whom
the Gospels are monotonous, naive for one to whom the Gospels are naive,
circumscribed for one to whom the Gospels are circumscribed, mournful
for one to whom the Gospels are mournful, antiquated for one to whom the
Gospels are antiquated. But it is joyful for one to whom the Gospels
are joyful, filled with compunction for one to whom the Gospels are
filled with compunction, enthusiastic but humble for one to whom the
Gospels, are enthusiastic but humble, and peaceful for one who
experiences the peace of Christ.
Byzantine art is spiritual, and it is
necessary that a man have spiritual depth in order to understand its
mystical treasures. Byzantine music expresses “gladdening sorrow,” [6]
that is, that spiritual fragrance which only the spiritual senses are
capable of experiencing. Its melody is not unholy, ostentatious,
despondent, shallow, tasteless, or aimless; it is meek, humble, sweet
with a certain bittersweetness, and full of contrition and mercy. It
bestows an unwaning spiritual glory upon souls that have become worthy
of the eternal mysteries and the compassion of God. It expresses
thanksgiving; it causes the flow of tears of gratitude and spiritual
joy. This music is the warmest, the most direct, and the most concise
expression of the religious feeling of faithful Orthodox people.”
- Photios Kontoglou
- – -
[1] Photios Kontoglou of blessed
memory (1895-1965) played a major role in the glorious return of
traditional Byzantine iconography to the Greek Orthodox world in the
twentieth century. He was also an accomplished chanter and a spiritual
writer who inspired countless souls to embrace the unadultered
traditions of the Orthodox faith. This epilogue consists of selections
from his writings translated in the book Byzantine Sacred Art by Dr. Constantine Cavarnos, who was one of his disciples.
St. Gregory Palamas-Fasting and Self-Control
“Lack of self-control is actually an evil
both ancient and modern, though it did not precede its antidote,
fasting. By means of our forefathers’ self-indulgence in paradise and
their contempt for the fast already in existence there, death entered
the world. Sin reigned and brought in the condemnation of our nature
from Adam until Christ.
The flood covered the whole earth because
of the self-indulgence of Adam’s descendants in this world of ours and
their disdain for the chastity which came before. In those days God said
to Noah, ‘My Spirit shall not abide in these men, for they are flesh’
(cf. Gen. 6:3 LXX). The deeds of those who are flesh are none other than
unlimited eating, drunkenness, sensual pleasure and the evils that
spring from them. Because of the abominable depravity and
self-indulgence among the men of Sodom, fire fell on them from heaven
(Gen. 19:24). ‘Behold’, says the prophet Ezekiel, ‘this was the iniquity
of the men of Sodom, in fulness of bread they committed abomination’
(cf. Ezek. 16:49-50). By means of this abomination, ignoring human
nature they fell into unnatural unions. What deprived Esau, Isaac’s
firstborn, of his birthright and his father’s blessing? Of course it was
lasciviousness and an unreasonable demand for food (Gen. 25:25-34;
26:34-35, Heb. 12:16). Why were Eli’s sons condemned to death, and why
did he meet a violent death at the news of the death of his children,
whom he had not disciplined with proper care? Surely it was because they
took the meat from the cauldrons before the time and used it (1 Sam.
2:12-17; 4:11, 17-18). Also, the whole Hebrew nation, while Moses was
fasting on the mountain for their sake, were indulging themselves to
their own detriment. They ate and drank and rose up to play, as the
Scripture says (Exod. 32:6), and their sport was worshipping an idol,
for it was then that the incidents surrounding the fashioning of the
calf took place among them.
Sensual pleasure causes ungodliness as
well as sin, but fasting and self-control result in the fear of God as
well as virtue. Fasting must be accompanied by self-control. Why?
Because eating our fill, even of humble foods, is a hindrance to the
purifying mourning, godly sorrow and contrition in our souls, which
bring about unswerving repentance leading to salvation. For without a
contrite heart we cannot really lay hold of repentance. It is the
restriction of self-indulgence, sleep and the senses according to God’s
will that crushes our hearts and makes us mourn for our sins.”
St. Gregory Palamas
Elder Aimilianos- Why Do We Practice Asceticism?
“What can I do for God? Nothing. In fact,
I can’t even seek Him; I can’t even repent. But what I can do is to
struggle. This means that I can commit myself to a life of asceticism,
to the practice of spiritual exercises. And I will undertake such a
commitment in a manner appropriate to my way of life, that is, depending
on my situation, character, physical strength, psychological
disposition, my history, my heredity, in terms of my gifts and so on.
Whatever role these factors play, there will be a commitment to
asceticism.
Earlier we said that pain begins with the
experience of pleasure. Of course, we wanted only the pleasure, not the
pain. But now I must embrace pain in order to regain true pleasure.
Why? Because we were created for pleasure. God created Adam and Eve and
placed them in the garden of “delights”, for this is what the word
“Eden” means.
… asceticism is a way in which I as a
human being, set about attracting the attention of God. … Does God have
need of such activity? I will say only this: it is something I can do,
and God wants me to do what I can. …It’s my preparation in order to
seek, want, actively desire, love and finally, receive God. What we’re
attending to now are the preparations, just as we would sweep the house
in preparation for a visit by our spiritual father. Thus I give
expression to my inner disposition by enduring the coldness, and filth
that is within me, and accepting my nakedness and acknowledging it
before God. Asceticism is the way I cry out to Him.”
- Elder Aimilianos, The Way of the Spirit p. 18-19
ELDER PAISIOS-On Temptation in our Life
God allows temptations that are in proportion to our spiritual condition.For example,sometimes He may allow us to make a mistake,some small indiscretion,so that we may be more careful next time;or be able to completely avoid a greater evil brought on by the cunning devil.Other times,God allows the devil to tempt us,to put us to the test.In such cases,we are given an examination and,instead of harming us,the devil does us good.Remember Elder Philaretos,who used to say,"Son,to have no temptations today is to be abandoned by God."He preferred to battle every day against temptations,so that he might be crowned by Christ.
A strong person like Elder Philaretos does not avoid temptations,but rather, says to Christ,"O my Lord,send me more temptations and give me the strength to battle against them."A weak person,however,will say,"Do not permit me to be tempted,O Lord."And lead us not into temptation...But when we actually are tempted,we tend to say,"Well,I am only human and I cannot resist these temptations!"Instead,what we should say in these circumstances is this:"O my God,I am not at all a worthy being,I;m a rascal;help me become a worthy human being."I'm not,of course,suggesting that we should pursue temptations,but rather that we should confront them with patience and prayer when they do come.
In every spiritual winter,we should anticipate the spiritual spring with patience and hope.The greater temptations are usually momentary,and if we can manage to escape the lure of the moment,the phalanx of demons will go away and we will be saved.When man is united with God,temptations disappear.Can the devil do any harm to an Angel?No,for he will be burnt by the Angel's presence.
A strong person like Elder Philaretos does not avoid temptations,but rather, says to Christ,"O my Lord,send me more temptations and give me the strength to battle against them."A weak person,however,will say,"Do not permit me to be tempted,O Lord."And lead us not into temptation...But when we actually are tempted,we tend to say,"Well,I am only human and I cannot resist these temptations!"Instead,what we should say in these circumstances is this:"O my God,I am not at all a worthy being,I;m a rascal;help me become a worthy human being."I'm not,of course,suggesting that we should pursue temptations,but rather that we should confront them with patience and prayer when they do come.
In every spiritual winter,we should anticipate the spiritual spring with patience and hope.The greater temptations are usually momentary,and if we can manage to escape the lure of the moment,the phalanx of demons will go away and we will be saved.When man is united with God,temptations disappear.Can the devil do any harm to an Angel?No,for he will be burnt by the Angel's presence.
Spiritual life is very simple and easy;we make it difficult by not struggling properly.With a little effort,a great degree of humility,and trust in God,one can achieve great progress in the spiritual life.For the devil cannot find a foothold where there is humility,and where there is no devil,it follows that there will be no temptations.
-Can one fall into some sin by divine concession?
-No,for it is very grave to say that God would concede for us to sin in some way.God ever concedes for us to sin.It is we who make concessions,and the devil comes and tempts us.For example,when i'm proud,I expel divine Grace,the Guardian Angel flees,the other "angel",the devil,comes,and I smash my face on the rocks of temptation.This is our concession,and not God's.
-Elder,when we have fallen into sin,is it right to say,"The tempter caused me to fall"?
-I,too, often hear some people saying that the tempter,the devil,is the cause of their spiritual tribulations,when in fact it is their own fault for not confronting the situation appropriately.After all,the tempter tempts us.Can it avert us from doing evil?It's just doing its job.Let's not blame everything on the devil.There was once a novice who lived with his Spiritual Father ,and when left alone for a while,he took an egg and placed it on one of those large old-fashioned keys.Suddenly the Elder entered the room."What are you doing there?"he asked."Well, Elder,the tempter led me to cook this egg here,"the novice replied.And then a fierce voice was heard,"I knew nothing about such cunning art;I just learned it from this novice!"Some times the devil is actually sleeping.but we rouse him into action!
Παιδιά και Εκκλησιασμός
Τα
παιδιά στην Εκκλησία μας είναι πλήρη μέλη του σώματος του Χριστού. Δεν
έχουμε ειδικές ακολουθίες για παιδιά, επειδή γνωρίζουμε ότι η εμπειρία
των λειτουργικών ακολουθιών δεν είναι αποκλειστικά και μόνον λογική.
Ακόμα κι ένα παιδί δεν μπορεί να καταλάβει όλα όσα συμβαίνουνμπορεί να δει, να ακούσει, να οσφρανθεί, να γευθεί, να αγγίξει… και να αποκτήσει εμπειρία της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος. Δεν πρέπει να στερούμε τα παιδιά από αυτή την εμπειρία∙ πρέπει να τα προετοιμάζουμε ώστε να εκτιμήσουν την αξία της, να την περιμένουν με χαρά και να συμμετέχουν , σ’ αυτήν με την προσευχή και με όλους τους δυνατούς τρόπους.
Οι γονείς δεν πρέπει να φορτώνουν υπερβολικά τα παιδιά με προσευχές μεγάλης διάρκειας στο σπίτι ή πηγαίνοντας τα σε όλες τις ακολουθίες, επειδή οι ίδιοι θέλουν να συμμετέχουν σ’ αυτές. Δε θα θέλαμε να κυριεύει τα παιδιά μας η τεμπελιά, όταν πρόκειται να πάνε στην εκκλησία, αλλά, αν στα μάτια τους η εκκλησία δεν είναι παρά μια βαρετή υποχρέωση, είναι πιθανόν να επαναστατήσουν εναντίον της.
Ακόμα κι ένα παιδί δεν μπορεί να καταλάβει όλα όσα συμβαίνουνμπορεί να δει, να ακούσει, να οσφρανθεί, να γευθεί, να αγγίξει… και να αποκτήσει εμπειρία της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος. Δεν πρέπει να στερούμε τα παιδιά από αυτή την εμπειρία∙ πρέπει να τα προετοιμάζουμε ώστε να εκτιμήσουν την αξία της, να την περιμένουν με χαρά και να συμμετέχουν , σ’ αυτήν με την προσευχή και με όλους τους δυνατούς τρόπους.
Οι γονείς δεν πρέπει να φορτώνουν υπερβολικά τα παιδιά με προσευχές μεγάλης διάρκειας στο σπίτι ή πηγαίνοντας τα σε όλες τις ακολουθίες, επειδή οι ίδιοι θέλουν να συμμετέχουν σ’ αυτές. Δε θα θέλαμε να κυριεύει τα παιδιά μας η τεμπελιά, όταν πρόκειται να πάνε στην εκκλησία, αλλά, αν στα μάτια τους η εκκλησία δεν είναι παρά μια βαρετή υποχρέωση, είναι πιθανόν να επαναστατήσουν εναντίον της.
Όσον
αφορά την καθημερινή πρωινή και βραδυνή προσευχή της οικογένειας, είναι
δύσκολο να ορισθεί συγκεκριμένη χρονική διάρκεια. Οι ηλικίες και οι
χαρακτήρες των παιδιών μπορεί να διαφέρουν και οι ψυχικές διαθέσεις τους
να μεταβάλλονται από μέρα σε μέρα. Το βασικό είναι να δίνουν οι γονείς
το παράδειγμα, χωρίς επίδειξη, της τακτικής προσευχής ως φυσικού
τμήματος της ημέρας και τα παιδιά να βλέπουν πώς ωφελούνται απ’ αυτήν .
Οι γονείς πρέπει να συμβουλεύονται τον πνευματικό τους πατέρα για κάθε
παιδί τους και ακόμα να μοιράζονται τις εμπειρίες τους με άλλους γονείς.
Όταν τα παιδιά ξέρουν να διαβάζουν, προτιμούν συχνά να λένε τις
προσευχές τους μόνα τους, μπροστά στις δικές τους εικόνες ή στο
οικογενειακό εικονοστάσι. Επίσης αρέσει στα παιδιά να συμμετέχουν στην
ανάγνωση, όταν όλη η οικογένεια προσεύχεται μαζί. Είναι δυνατόν ακόμα να
πάρουν κάποιες κατευθυντήριες γραμμές από τον πνευματικό τους, ίσως και
έναν σύντομο κανόνα προσευχής ,αν μπορούν να τον «σηκώσουν». Η
ειλικρινής και τακτική προσευχή είναι πιο σημαντική από την ποσοτικά
μεγάλη προσευχή. Είναι καλύτερα για το παιδί να έχει έναν πολύ σύντομο
«κανόνα» (έστω και λίγων λεπτών) ∙ μπορεί βέβαια, να αυξήσει το χρόνο
της προσευχής μόνο του, ανάλογα με την έμπνευσή του. Οι υπενθυμίσεις για
προσευχή δε θα είναι απαραίτητες, αν το παιδί έχει αποκτήσει τη
συνήθεια να προσεύχεται και έχει αντιληφθεί πόσο αναγκαίο είναι να
ζητούμε την ευλογία του Θεού.
Είναι σίγουρο πάντως πως, με το να είμαστε συνεχώς πάνω από το κεφάλι του παιδιού για να του υπενθυμίζουμε «το καθήκον της προσευχής», δε θα το βοηθήσουμε σε καμμιά περίπτωση. Για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας οι τακτικές προσευχές πρέπει να θεωρούνται ως στόχος αλλά οι γονείς δεν πρέπει να ανησυχούν, αν αυτός δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί καθημερινά. Μια σύντομη προσευχή δίπλα στο κρεβάτι με τον ένα ή και τους δύο γονείς είναι σε πολλές περιπτώσεις ευκολότερο να πραγματοποιηθεί , καθώς επίσης και οι προσευχές πριν και μετά το φαγητό.
Είναι σίγουρο πάντως πως, με το να είμαστε συνεχώς πάνω από το κεφάλι του παιδιού για να του υπενθυμίζουμε «το καθήκον της προσευχής», δε θα το βοηθήσουμε σε καμμιά περίπτωση. Για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας οι τακτικές προσευχές πρέπει να θεωρούνται ως στόχος αλλά οι γονείς δεν πρέπει να ανησυχούν, αν αυτός δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί καθημερινά. Μια σύντομη προσευχή δίπλα στο κρεβάτι με τον ένα ή και τους δύο γονείς είναι σε πολλές περιπτώσεις ευκολότερο να πραγματοποιηθεί , καθώς επίσης και οι προσευχές πριν και μετά το φαγητό.
Είναι
αδύνατον να δοθεί ένας γενικός κανόνας , όσον αφορά τον αριθμό των
εκκλησιαστικών ακολουθιών, τις οποίες θα πρέπει να παρακολουθούν τα
παιδιά. Κάθε περίπτωση απαιτεί σκέψη και προσευχή καθώς επίσης και την
καθοδήγηση ενός πνευματικού πατέρα. Το βασικό είναι να γνωρίζουμε ότι οι
χριστιανοί γονείς δεν θα πρέπει να αισθάνονται ένοχοι, αν για χάρη των
παιδιών τους , τα οποία δεν έχουν τα ίδια πνευματικά μέτρα μ’ αυτούς,
είναι αναγκασμένοι να πηγαίνουν στην εκκλησία λιγότερο τακτικά απ’ ό,τι
θα ήθελαν. Δεν πρέπει να κατηγορούμε ούτε να μνησικακούμε εναντίον των
παιδιών μας∙ είναι προτιμότερο να το δεχθούμε, αφού αφορά
,μακροπρόθεσμα, το καλό των παιδιών και τη σωτηρία τους. Σε πολλές
περιπτώσεις, γονείς που έχουν αποδεχθεί μία τέτοια κατάσταση,
αισθάνονται πιο κοντά στο Θεό, γεύονται τη χάρη Του συχνότερα απ’ ότι
πριν, όταν παραμελούσαν την οικογένειά τους για να παρακολουθήσουν
πολλές φορές την εβδομάδα τις ακολουθίες ή έφερναν τα παιδιά τους πιο
συχνά απ’ ό,τι έπρεπε στην εκκλησία. Η ζωή των παιδιών μας γίνεται και
δική μας ζωή∙ αυτή είναι η κένωσή μας ως γονείς και αυτή θα μας φέρει τη
χάρη του Θεού. «Κάθε τι στην ώρα του»∙ όταν τα παιδιά μας γίνουν
ανεξάρτητα θα έχουμε περισσότερο χρόνο για να παρακολουθούμε τις
ακολουθίες της εκκλησίας όπως και όσο θέλουμε.
Σε κάθε ακολουθία «παρατιθέμεθα εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ». Αν δεν μπορούμε να νηστέψουμε ή να μελετήσουμε ή να πάμε στην εκκλησία, όσο θα θέλαμε, πρέπει να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι η ζωή της προσευχής πρέπει να είναι γνήσια, όχι τεχνητή. Όταν ζούμε ρεαλιστικά και εμπιστευόμαστε ενεργά τη ζωή μας στον Θεό, μας χαρίζεται η εμπειρία της Θείας Πρόνοιας στη δική μας συγκεκριμένη κατάσταση.
Το χρόνο που αφιερώνουμε – και πρέπει να βρίσκουμε χρόνο – για κατά μόνας προσευχή και μελέτη της Αγίας Γραφής, δεν πρέπει να τον αφαιρούμε από το χρόνο που θα έπρεπε να περάσουμε με την οικογένειά μας. Ο,τιδήποτε κάνουμε έχει ως σκοπό την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος ∙ αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε ό,τι συμφωνεί με το θέλημα του Θεού για μας στη δική μας συγκεκριμένη προσωπική περίπτωση. Αν έχουμε παιδιά, το ιερό έργο του γονέα θα μας αγιάσει τόσο, όσο και η νηστεία, η ατομική μας προσευχή και η μελέτη. Χρειαζόμαστε διάκριση για να βρούμε το μέτρο της καθημερινής μας προσευχής στην ησυχία- μόνοι με τον θεό- αποφεύγοντας τα άκρα. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε την οικογένειά μας ως δικαιολογία για να μη βρισκόμαστε ποτέ μόνοι με τον Θεό, αλλά ούτε και η ανάγκη μας για απομόνωση να χρησιμεύει ως δικαιολογία για να ξεφεύγουμε από τις οικογενειακές μας υποχρεώσεις.
Σε κάθε ακολουθία «παρατιθέμεθα εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ». Αν δεν μπορούμε να νηστέψουμε ή να μελετήσουμε ή να πάμε στην εκκλησία, όσο θα θέλαμε, πρέπει να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι η ζωή της προσευχής πρέπει να είναι γνήσια, όχι τεχνητή. Όταν ζούμε ρεαλιστικά και εμπιστευόμαστε ενεργά τη ζωή μας στον Θεό, μας χαρίζεται η εμπειρία της Θείας Πρόνοιας στη δική μας συγκεκριμένη κατάσταση.
Το χρόνο που αφιερώνουμε – και πρέπει να βρίσκουμε χρόνο – για κατά μόνας προσευχή και μελέτη της Αγίας Γραφής, δεν πρέπει να τον αφαιρούμε από το χρόνο που θα έπρεπε να περάσουμε με την οικογένειά μας. Ο,τιδήποτε κάνουμε έχει ως σκοπό την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος ∙ αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε ό,τι συμφωνεί με το θέλημα του Θεού για μας στη δική μας συγκεκριμένη προσωπική περίπτωση. Αν έχουμε παιδιά, το ιερό έργο του γονέα θα μας αγιάσει τόσο, όσο και η νηστεία, η ατομική μας προσευχή και η μελέτη. Χρειαζόμαστε διάκριση για να βρούμε το μέτρο της καθημερινής μας προσευχής στην ησυχία- μόνοι με τον θεό- αποφεύγοντας τα άκρα. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε την οικογένειά μας ως δικαιολογία για να μη βρισκόμαστε ποτέ μόνοι με τον Θεό, αλλά ούτε και η ανάγκη μας για απομόνωση να χρησιμεύει ως δικαιολογία για να ξεφεύγουμε από τις οικογενειακές μας υποχρεώσεις.
Τα παιδιά που αισθάνονται πλήξη στην εκκλησία, θα την ξεπεράσουν ευκολότερα, αν δεν φοβούνται να μιλήσουν γι’ αυτήν. Μπορούμε να την αναφέρουμε ως πειρασμό , ο οποίος ενοχλεί και τους μεγάλους. ( Τα παιδιά τους βλέπουν να κοιτάζουν το ρολόι τους , να κουβεντιάζουν…) . Μπορούμε επίσης να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μιλούν στο Χριστό για τα προβλήματα και τις χαρές τους κατά την διάρκεια της ακολουθίας , αν είναι κουρασμένα και δεν μπορούν να την παρακολουθήσουν – κι ακόμη να του μιλούν για την πλήξη τους και να ζητούν από τον Θεό να τα βοηθήσει να αισθανθούν την ακολουθία. Όταν «δεν μπορούμε να προσευχηθούμε» πρέπει να το εξομολογούμαστε πρώτα στον Θεό, επειδή είναι σύμπτωμα πνευματικής ασθένειας. Τα μικρά παιδιά μπορούμε να τα βγάζουμε λίγο έξω , να τους δίνουμε κάτι να δουν ή να κρατήσουν, να τους εξηγούμε τι συμβαίνει ή να τους δείχνουμε κάτι μέσα στο ναό. Όταν η ακολουθία είναι πολύ μεγάλη, μπορούμε να τα φέρνουμε στην εκκλησία για να παρακολουθήσουν μόνο ένα μέρος της. Οι ψάλτες , οι αναγνώστες, όσοι υπηρετούν στο ναό ή συμμετέχουν στην κοινή προσευχή πρέπει να εκτελούν το διακόνημά τους με τρόπο αντάξιο του Θεού, ώστε να εμπνέουν τους παρόντες και, πάνω απ’ όλα, να μη διώχνουν από την εκκλησία τα παιδιά ή τους άλλους παρόντες που δεν είναι σταθερά μέλη της εκκλησίας. «Ός δ’ αν σκανδαλίση ένα των μικρών τούτων των πιστευόντων εις εμέ, συμφέρει αυτώ ίνα κρεμασθή μύλος ονικός εις τον τράχηλον αυτού και καταποντισθή εν τω πελάγει της θαλάσσης».
Από το βιβλίο « Σκέψεις για τα παιδιά στην Ορθόδοξη Εκκλησία σήμερα »
ΙΕΡΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΗ ΜΟΝΗ
ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
ΕΣΣΕΞ ΑΓΓΛΙΑΣ
1994
πηγή http://agapienxristou.blogspot.ca/2012/11/blog-post_8900.html
Ὁ ἐξαγνισμὸς τῆς πόρνης
Τὴν ἐποχὴ ποὺ ἀνθοῦσε ὁ ἀσκητισμὸς στὴν Αἴγυπτο, ζοῦσε στὴν Ἀλεξάνδρεια
μία ὀρφανὴ κόρη ποὺ τὴν ἔλεγαν Ταϊσία. Ὅταν πέθαναν οἱ καλοὶ γονεῖς της,
τῆς ἄφησαν κληρονομιὰ πρῶτα ἀπ' ὅλα τὴν εὐσέβεια καὶ τὴν ἀγάπη τους γιὰ
τοὺς φτωχοὺς καὶ ξένους, καὶ ὕστερα ἕνα μεγάλο σπίτι καὶ πολλὰ χρήματα.
Ἡ κόρη, ἀπὸ μεγάλη εὐλάβεια πρὸς τοὺς ἐρημίτες, ἔκανε τὸ σπίτι της ξενώνα γιὰ χάρη τους. Κι ὅταν κατέβαιναν στὴν πόλη νὰ πουλήσουν τὰ ἐργόχειρά τους, τοὺς περιποιόταν μὲ ὅλη της τὴν καρδιά. Μὲ τὰ χρόνια ὅμως τὰ χρήματα ξοδεύτηκαν καὶ ἡ ἴδια ἄρχισε νὰ στερῆται. Τότε μπῆκαν στὴ μέση κακοὶ καὶ διεφθαρμένοι ἄνθρωποι. Ἐκμεταλλεύτηκαν τὴ δυστυχία της καὶ μὲ τὴν πονηριά τους τὴν παρέσυραν στὴ διαφθορά. Ἡ ὡραία Ταϊσία κατάντησε διάσημη ἑταίρα!
Ὅταν ἔμαθαν τὸ κατρακύλισμα τῆς ὀρφανῆς κόρης οἱ πατέρες τῆς ἐρήμου, ἀποφάσισαν νὰ κάνουν ὅ,τι περνοῦσε ἀπὸ τὸ χέρι τους γιὰ νὰ τὴ σώσουν.
— Ἐκείνη, ὅταν εἶχε τὰ μέσα, μᾶς ἔδειχνε ὅλη τὴ συμπάθειά της, ἔλεγαν μεταξύ τους. Τώρα ποὺ κινδυνεύει ἡ ψυχή της, πρέπει κι ἐμεῖς νὰ τὴ βοηθήσουμε.
Ἀνέθεσαν λοιπὸν στὸν ἀββᾶ Ἰωάννη τὸν Κολοβὸ τὴ λεπτὴ καὶ δύσκολη ἀποστολή. Ἐκεῖνος στὴν ἀρχὴ δίστασε. Τοῦ φαινόταν ἀκατόρθωτο τὸ ἔργο. Τέλος ὅμως, γιὰ νὰ μὴ γίνη παρήκοος στοὺς γέροντες, ἀποφάσισε νὰ κατέβη στὴν πόλη καὶ νὰ παρουσιαστῆ στὸ σπίτι τῆς ἁμαρτωλῆς. Παρακάλεσε τὴ θυρωρὸ νὰ τὸν ὁδήγηση στὴν κυρία της.
—Φύγε ἀπὸ δῶ, παλιοκαλόγερε! τοῦ φώναξε ἐκείνη θυμωμένη. Φάγατε πρῶτα τὴν περιουσία της κι ἀκόμη δὲν παύετε νὰ τὴν ἐνοχλῆτε.
Ὁ ἀββὰς δὲν ἀπελπίστηκε. Ἐξακολουθοῦσε νὰ παρακαλῆ νὰ δῆ τὴν Ταϊσία. Ἔλεγε πὼς τὴν ἤθελε γιὰ κάτι πολὺ ὠφέλιμο. Μπροστὰ στὴ μεγάλη του ἐπιμονή, ἡ γριὰ ὑποχώρησε καὶ πῆγε νὰ εἰδοποίηση τὴν κυρία της.
—Αυτοί οἱ καλόγεροι ψαρεύουν συχνὰ στὴν Ἐρυθρὰ Θάλασσα καὶ βρίσκουν μαργαριτάρια, εἶπε ἡ Ταϊσία. Φέρε τον ἐπάνω.
Κοιτάχτηκε στὸν καθρέφτη της, ἔφτιαξε τὰ μαλλιὰ καὶ τὰ φορέματά της, ἔριξε ἄφθονο ἄρωμα πάνω της καὶ πῆρε τὸ ὕφος τῶν ξεπεσμένων γυναικῶν, γιὰ νὰ ὑποδεχτῆ τὸν ἐρημίτη.
Ὁ ἀββὰς Ἰωάννης μπῆκε στὸ δωμάτιο καὶ στάθηκε περίλυπος ἀπέναντί της. Τὴν κοίταξε ἀρκετὴ ὥρα ἀμίλητος μὲ οἶκτο. Ὕστερα τῆς εἶπε μὲ σιγανὴ φωνή:
—Σε τί σοῦ ἔφταιξε ὁ Χριστός μας, Ταϊσία, καὶ Τὸν προσβάλλεις τόσο ἄσπλαχνα;
Σταμάτησε. Δὲν μποροῦσε νὰ συνεχίση. Τὸν ἔπνιγαν οἱ λυγμοί. Ἀπὸ τὰ βαθουλωμένα μάτια του ἔτρεχαν καυτὰ δάκρυα. Ἐκείνη ἔνιωσε ντροπή. Ἄφησε τὴν ἄπρεπη προκλητική της στάση καὶ στενοχωρημένη τὸν ρώτησε:
—Γιατί κλαῖς, ἀββᾶ;
—Πῶς νὰ μὴν κλάψω, κόρη μου, ποὺ βλέπω τὸν σατανᾶ νὰ παίζη στὴ μορφή σου;
Ἡ κόρη ταράχτηκε. Ρίγος διαπέρασε ὁλόκληρο τὸ κορμί της.
—Τώρα ποὺ ἦρθες εἶναι πολὺ ἀργά, γέροντα... Δὲν ἔχει μείνει τίποτε ὄρθιο μέσα μου. Τὰ κύλισα ὅλα στὴ λάσπη, σιγομουρμούρισε συγχυσμένη.
Ἤθελε καὶ κάτι ἄλλο νὰ πῆ, ἀλλὰ σταμάτησε. Ὁ γέροντας περίμενε μὲ σταυρωμένα χέρια. Μέσα του προσευχόταν τόσο δυνατὰ γιὰ τὴ σωτηρία τῆς κόρης, ποὺ λὲς καὶ γύρευε νὰ τραντάξη τὰ οὐράνια.
—Ὑπάρχει ἄραγε ἐλπίδα σωτηρίας γιὰ μένα, ἀββᾶ; ψιθύρισε μὲ ἀμφιβολία ἐκείνη.
—Ὦ, ναί, ὑπάρχει, κόρη μου, φώναξε μὲ ἀγωνία ὁ γέροντας. Ἡ μετάνοια ὁδηγεῖ στὴ σωτηρία.
Τὸ θαῦμα, ποὺ τόση ὥρα γύρευε μὲ τὴν προσευχή του, ἔγινε τὴ στιγμὴ ἐκείνη.
Ἡ Ταϊσία ἔπεσε συντετριμμένη στὰ πόδια του καὶ μὲ δάκρυα στὰ μάτια παρακάλεσε:
—Βγάλε με ἀπὸ δῶ μέσα, πάτερ. Δεῖξε μου τὸν δρόμο τῆς σωτηρίας.
—Ἀκολούθησέ με.
Χωρὶς ἄλλη κουβέντα ἡ κόρη σηκώθηκε καὶ ἀκολούθησε τὸν γέροντα. Ἐκεῖνος θαύμασε πῶς δὲν ἔδειξε κανένα ἐνδιαφέρον γιὰ τὸ σπιτικό της. Πῆραν τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἔρημο. Μὰ εἶχαν πολὺ διάστημα νὰ βαδίσουν καὶ τοὺς βρῆκε ἡ νύχτα. Σταμάτησαν. Ὁ ἀββὰς Ἰωάννης ἔκοψε θάμνους κι ἔφτιαξε ἕνα πρόχειρο κρεβάτι γιὰ τὴν κόρη.
—Κοιμήσου ἐσὺ ἐδῶ μέχρι νὰ ξημερώση, τὴ συμβούλεψε.
Ἐκεῖνος ἀπομακρύνθηκε ἀρκετά. Εἶπε τὶς προσευχές του καὶ πλάγιασε στὸ χῶμα νὰ ξαποστάση, παίρνοντας γιὰ προσκεφάλι του μιὰ πέτρα. Κοιμήθηκε λίγο καὶ ξύπνησε πάλι τὰ μεσάνυχτα νὰ συνεχίση τὴν προσευχή του. Τότε παρουσιάστηκε μπροστὰ στὰ μάτια του ἕνα θέαμα μεγαλειῶδες. Ἀπὸ τὸ σημεῖο, ποὺ εἶχε ἀφήσει τὴν κόρη νὰ κοιμᾶται, ἄρχιζε ἕνας δρόμος ὁλοφώτεινος ποὺ ἄγγιζε τὸν οὐρανό! Ἄγγελοι γοργόφτεροι ἀνέβαζαν μία ψυχή, ὁλόλευκη σὰν περιστέρι, στὸν θρόνο τοῦ Θεοῦ! Ὁ ὅσιος στάθηκε πολλὴ ὥρα καὶ κοίταζε συνεπαρμένος.
Ὕστερα πῆγε νὰ συνάντηση τὴν Ταϊσία. Τῆς φώναξε νὰ ξυπνήση. Δὲν πῆρε ἀπάντηση. Τὴν κίνησε ἐλαφρά. Δὲν αἰσθανόταν. Ἡ ψυχὴ της εἶχε πετάξει στὸν οὐρανό.
Ὁ ὅσιος γονάτισε καὶ προσευχήθηκε μὲ τὸ πρόσωπο στὴ γῆ. Τότε θεία φωνὴ τὸν πληροφόρησε ὅτι ἡ σύντομη μετάνοια τῆς πόρνης, εὐαρέστησε τὸν Θεὸ περισσότερο ἀπὸ τὴ μετάνοια πολλῶν ἄλλων, γιὰ τὴ θερμότητά της.
Ἡ κόρη, ἀπὸ μεγάλη εὐλάβεια πρὸς τοὺς ἐρημίτες, ἔκανε τὸ σπίτι της ξενώνα γιὰ χάρη τους. Κι ὅταν κατέβαιναν στὴν πόλη νὰ πουλήσουν τὰ ἐργόχειρά τους, τοὺς περιποιόταν μὲ ὅλη της τὴν καρδιά. Μὲ τὰ χρόνια ὅμως τὰ χρήματα ξοδεύτηκαν καὶ ἡ ἴδια ἄρχισε νὰ στερῆται. Τότε μπῆκαν στὴ μέση κακοὶ καὶ διεφθαρμένοι ἄνθρωποι. Ἐκμεταλλεύτηκαν τὴ δυστυχία της καὶ μὲ τὴν πονηριά τους τὴν παρέσυραν στὴ διαφθορά. Ἡ ὡραία Ταϊσία κατάντησε διάσημη ἑταίρα!
Ὅταν ἔμαθαν τὸ κατρακύλισμα τῆς ὀρφανῆς κόρης οἱ πατέρες τῆς ἐρήμου, ἀποφάσισαν νὰ κάνουν ὅ,τι περνοῦσε ἀπὸ τὸ χέρι τους γιὰ νὰ τὴ σώσουν.
— Ἐκείνη, ὅταν εἶχε τὰ μέσα, μᾶς ἔδειχνε ὅλη τὴ συμπάθειά της, ἔλεγαν μεταξύ τους. Τώρα ποὺ κινδυνεύει ἡ ψυχή της, πρέπει κι ἐμεῖς νὰ τὴ βοηθήσουμε.
Ἀνέθεσαν λοιπὸν στὸν ἀββᾶ Ἰωάννη τὸν Κολοβὸ τὴ λεπτὴ καὶ δύσκολη ἀποστολή. Ἐκεῖνος στὴν ἀρχὴ δίστασε. Τοῦ φαινόταν ἀκατόρθωτο τὸ ἔργο. Τέλος ὅμως, γιὰ νὰ μὴ γίνη παρήκοος στοὺς γέροντες, ἀποφάσισε νὰ κατέβη στὴν πόλη καὶ νὰ παρουσιαστῆ στὸ σπίτι τῆς ἁμαρτωλῆς. Παρακάλεσε τὴ θυρωρὸ νὰ τὸν ὁδήγηση στὴν κυρία της.
—Φύγε ἀπὸ δῶ, παλιοκαλόγερε! τοῦ φώναξε ἐκείνη θυμωμένη. Φάγατε πρῶτα τὴν περιουσία της κι ἀκόμη δὲν παύετε νὰ τὴν ἐνοχλῆτε.
Ὁ ἀββὰς δὲν ἀπελπίστηκε. Ἐξακολουθοῦσε νὰ παρακαλῆ νὰ δῆ τὴν Ταϊσία. Ἔλεγε πὼς τὴν ἤθελε γιὰ κάτι πολὺ ὠφέλιμο. Μπροστὰ στὴ μεγάλη του ἐπιμονή, ἡ γριὰ ὑποχώρησε καὶ πῆγε νὰ εἰδοποίηση τὴν κυρία της.
—Αυτοί οἱ καλόγεροι ψαρεύουν συχνὰ στὴν Ἐρυθρὰ Θάλασσα καὶ βρίσκουν μαργαριτάρια, εἶπε ἡ Ταϊσία. Φέρε τον ἐπάνω.
Κοιτάχτηκε στὸν καθρέφτη της, ἔφτιαξε τὰ μαλλιὰ καὶ τὰ φορέματά της, ἔριξε ἄφθονο ἄρωμα πάνω της καὶ πῆρε τὸ ὕφος τῶν ξεπεσμένων γυναικῶν, γιὰ νὰ ὑποδεχτῆ τὸν ἐρημίτη.
Ὁ ἀββὰς Ἰωάννης μπῆκε στὸ δωμάτιο καὶ στάθηκε περίλυπος ἀπέναντί της. Τὴν κοίταξε ἀρκετὴ ὥρα ἀμίλητος μὲ οἶκτο. Ὕστερα τῆς εἶπε μὲ σιγανὴ φωνή:
—Σε τί σοῦ ἔφταιξε ὁ Χριστός μας, Ταϊσία, καὶ Τὸν προσβάλλεις τόσο ἄσπλαχνα;
Σταμάτησε. Δὲν μποροῦσε νὰ συνεχίση. Τὸν ἔπνιγαν οἱ λυγμοί. Ἀπὸ τὰ βαθουλωμένα μάτια του ἔτρεχαν καυτὰ δάκρυα. Ἐκείνη ἔνιωσε ντροπή. Ἄφησε τὴν ἄπρεπη προκλητική της στάση καὶ στενοχωρημένη τὸν ρώτησε:
—Γιατί κλαῖς, ἀββᾶ;
—Πῶς νὰ μὴν κλάψω, κόρη μου, ποὺ βλέπω τὸν σατανᾶ νὰ παίζη στὴ μορφή σου;
Ἡ κόρη ταράχτηκε. Ρίγος διαπέρασε ὁλόκληρο τὸ κορμί της.
—Τώρα ποὺ ἦρθες εἶναι πολὺ ἀργά, γέροντα... Δὲν ἔχει μείνει τίποτε ὄρθιο μέσα μου. Τὰ κύλισα ὅλα στὴ λάσπη, σιγομουρμούρισε συγχυσμένη.
Ἤθελε καὶ κάτι ἄλλο νὰ πῆ, ἀλλὰ σταμάτησε. Ὁ γέροντας περίμενε μὲ σταυρωμένα χέρια. Μέσα του προσευχόταν τόσο δυνατὰ γιὰ τὴ σωτηρία τῆς κόρης, ποὺ λὲς καὶ γύρευε νὰ τραντάξη τὰ οὐράνια.
—Ὑπάρχει ἄραγε ἐλπίδα σωτηρίας γιὰ μένα, ἀββᾶ; ψιθύρισε μὲ ἀμφιβολία ἐκείνη.
—Ὦ, ναί, ὑπάρχει, κόρη μου, φώναξε μὲ ἀγωνία ὁ γέροντας. Ἡ μετάνοια ὁδηγεῖ στὴ σωτηρία.
Τὸ θαῦμα, ποὺ τόση ὥρα γύρευε μὲ τὴν προσευχή του, ἔγινε τὴ στιγμὴ ἐκείνη.
Ἡ Ταϊσία ἔπεσε συντετριμμένη στὰ πόδια του καὶ μὲ δάκρυα στὰ μάτια παρακάλεσε:
—Βγάλε με ἀπὸ δῶ μέσα, πάτερ. Δεῖξε μου τὸν δρόμο τῆς σωτηρίας.
—Ἀκολούθησέ με.
Χωρὶς ἄλλη κουβέντα ἡ κόρη σηκώθηκε καὶ ἀκολούθησε τὸν γέροντα. Ἐκεῖνος θαύμασε πῶς δὲν ἔδειξε κανένα ἐνδιαφέρον γιὰ τὸ σπιτικό της. Πῆραν τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἔρημο. Μὰ εἶχαν πολὺ διάστημα νὰ βαδίσουν καὶ τοὺς βρῆκε ἡ νύχτα. Σταμάτησαν. Ὁ ἀββὰς Ἰωάννης ἔκοψε θάμνους κι ἔφτιαξε ἕνα πρόχειρο κρεβάτι γιὰ τὴν κόρη.
—Κοιμήσου ἐσὺ ἐδῶ μέχρι νὰ ξημερώση, τὴ συμβούλεψε.
Ἐκεῖνος ἀπομακρύνθηκε ἀρκετά. Εἶπε τὶς προσευχές του καὶ πλάγιασε στὸ χῶμα νὰ ξαποστάση, παίρνοντας γιὰ προσκεφάλι του μιὰ πέτρα. Κοιμήθηκε λίγο καὶ ξύπνησε πάλι τὰ μεσάνυχτα νὰ συνεχίση τὴν προσευχή του. Τότε παρουσιάστηκε μπροστὰ στὰ μάτια του ἕνα θέαμα μεγαλειῶδες. Ἀπὸ τὸ σημεῖο, ποὺ εἶχε ἀφήσει τὴν κόρη νὰ κοιμᾶται, ἄρχιζε ἕνας δρόμος ὁλοφώτεινος ποὺ ἄγγιζε τὸν οὐρανό! Ἄγγελοι γοργόφτεροι ἀνέβαζαν μία ψυχή, ὁλόλευκη σὰν περιστέρι, στὸν θρόνο τοῦ Θεοῦ! Ὁ ὅσιος στάθηκε πολλὴ ὥρα καὶ κοίταζε συνεπαρμένος.
Ὕστερα πῆγε νὰ συνάντηση τὴν Ταϊσία. Τῆς φώναξε νὰ ξυπνήση. Δὲν πῆρε ἀπάντηση. Τὴν κίνησε ἐλαφρά. Δὲν αἰσθανόταν. Ἡ ψυχὴ της εἶχε πετάξει στὸν οὐρανό.
Ὁ ὅσιος γονάτισε καὶ προσευχήθηκε μὲ τὸ πρόσωπο στὴ γῆ. Τότε θεία φωνὴ τὸν πληροφόρησε ὅτι ἡ σύντομη μετάνοια τῆς πόρνης, εὐαρέστησε τὸν Θεὸ περισσότερο ἀπὸ τὴ μετάνοια πολλῶν ἄλλων, γιὰ τὴ θερμότητά της.
π. ΕΦΡΑΙΜ. ΣΚΗΤΗ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ-Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ
Ο ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΕΦΡΑΙΜ. ΔΙΚΑΙΟΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΚΗΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ. ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΕΙ ΟΜΙΛΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ '' Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ '' .
ΓΕΡΩΝ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ- ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
«Να συμπαθείς τον άνθρωπο, τον πληγωμένο από τον κακοποιό»
«Αν κάποια μέρα», άρχισε να μου λέει, «περπατάς ήσυχος στο δρόμο σου και ιδής τον αδελφό σου να προπορεύεται κι αυτός ήσυχα, αλλά σε μια στιγμή αντικρύσεις έναν κακό άνθρωπο, να πετάγεται ξαφνικά από μια πάροδο και με ένα μαχαίρι να ορμά κατεπάνω στον αδελφό σου, να τον κτυπά, να του τραβά τα μαλλιά, αν τον πληγώνει και να τον ρίχνει κάτω ματωμένο, εσύ, μπροστά σ’ αυτό το θέαμα, θα οργισθείς εναντίον του αδελφού σου ή θα τον λυπηθείς;»
Παραξενεύθηκα με την ερώτηση του Γέροντα και τον ρώτησα κι εγώ με τη σειρά μου:
Πώς είναι δυνατόν να οργισθώ εναντίον του πληγωμένου αδελφού μου, που έπεσε θύμα του κακοποιού;
Ούτε κάν πέρασε από το νου μου τέτοια σκέψη. Ασφαλώς και θα λυπηθώ και θα προσπαθήσω να τον βοηθήσω όσο μπορώ.
«Ε, λοιπόν» συνέχισε ο Γέροντας, «κάθε άνθρωπος, που σε προσβάλλει, που σε βλάπτει, που σε συκοφαντεί, που σε αδικεί με οποιοδήποτε τρόπο, είναι ένας αδελφός σου, που έπεσε στα χέρια του κακοποιού διαβόλου. Εσύ, όταν αντικρύσεις τον αδελφό σου να σε αδικεί, τι πρέπει να κάνεις; Πρέπει να τον λυπηθείς πολύ, να τον συμπονέσεις και να παρακαλέσεις θερμά και σιωπηλά τον Θεό, να στηρίξει εσένα, στη δύσκολη αυτή ώρα της δοκιμασίας σου, που έπεσε θύμα του ληστού διαβόλου κι ο Θεός θα βοηθήσει κι εσένα και τον αδελφό σου. Διότι, αν δεν το κάνεις αυτό, αν, αντιθέτως, οργισθείς εναντίον του αδελφού σου, αντιτάσσοντας στην επίθεσή του αντεπίθεσή σου, τότε ο διάβολος, που βρίσκεται στο σβέρκο του αδελφού σου, πηδάει και στο δικό σου σβέρκο και σας χορεύει και τους δυο».
«Διόρθωση και όχι καταδίκη του κακού»
Ο Γέροντας αποδεικνυόταν ανατόμος και θεραπευτής τόσο της ανθρώπινης ψυχής, όσο και των ανθρωπίνων ψυχικών σχέσεων.
Μου έλεγε σχετικά: «Ο σκοπός μας δεν είναι να καταδικάζουμε το κακό, αλλά να το διορθώνουμε. Με την καταδίκη ο άνθρωπος μπορεί να χαθεί, με την κατανόηση και βοήθεια θα σωθεί. Τον αμαρτωλό πρέπει να τον αντικρίζουμε με αγάπη και με σεβασμό στην ελευθερία του. Όταν ένα οικογενειακό μας πρόσωπο ρίχνει ένα βάζο από το τραπέζι και το σπάει, συνήθως οργιζόμαστε. Αν εκείνη τη στιγμή, την κρίσιμη, με μια κίνηση ψυχικής ανύψωσής μας, δείξουμε κατανόηση και δικαιολογήσουμε τη ζημία, κερδίσαμε και την ψυχή μας και την ψυχή του αδελφού μας. Κι αυτή είναι όλη η πνευματική ζωή μας. Μια κίνηση ανύψωσής μας, μέσα στις δοκιμασίες των θλίψεων, από την αγανάκτηση του εγωισμού στην κατανόηση της αγάπης».
«Αν κάποια μέρα», άρχισε να μου λέει, «περπατάς ήσυχος στο δρόμο σου και ιδής τον αδελφό σου να προπορεύεται κι αυτός ήσυχα, αλλά σε μια στιγμή αντικρύσεις έναν κακό άνθρωπο, να πετάγεται ξαφνικά από μια πάροδο και με ένα μαχαίρι να ορμά κατεπάνω στον αδελφό σου, να τον κτυπά, να του τραβά τα μαλλιά, αν τον πληγώνει και να τον ρίχνει κάτω ματωμένο, εσύ, μπροστά σ’ αυτό το θέαμα, θα οργισθείς εναντίον του αδελφού σου ή θα τον λυπηθείς;»
Παραξενεύθηκα με την ερώτηση του Γέροντα και τον ρώτησα κι εγώ με τη σειρά μου:
Πώς είναι δυνατόν να οργισθώ εναντίον του πληγωμένου αδελφού μου, που έπεσε θύμα του κακοποιού;
Ούτε κάν πέρασε από το νου μου τέτοια σκέψη. Ασφαλώς και θα λυπηθώ και θα προσπαθήσω να τον βοηθήσω όσο μπορώ.
«Ε, λοιπόν» συνέχισε ο Γέροντας, «κάθε άνθρωπος, που σε προσβάλλει, που σε βλάπτει, που σε συκοφαντεί, που σε αδικεί με οποιοδήποτε τρόπο, είναι ένας αδελφός σου, που έπεσε στα χέρια του κακοποιού διαβόλου. Εσύ, όταν αντικρύσεις τον αδελφό σου να σε αδικεί, τι πρέπει να κάνεις; Πρέπει να τον λυπηθείς πολύ, να τον συμπονέσεις και να παρακαλέσεις θερμά και σιωπηλά τον Θεό, να στηρίξει εσένα, στη δύσκολη αυτή ώρα της δοκιμασίας σου, που έπεσε θύμα του ληστού διαβόλου κι ο Θεός θα βοηθήσει κι εσένα και τον αδελφό σου. Διότι, αν δεν το κάνεις αυτό, αν, αντιθέτως, οργισθείς εναντίον του αδελφού σου, αντιτάσσοντας στην επίθεσή του αντεπίθεσή σου, τότε ο διάβολος, που βρίσκεται στο σβέρκο του αδελφού σου, πηδάει και στο δικό σου σβέρκο και σας χορεύει και τους δυο».
«Διόρθωση και όχι καταδίκη του κακού»
Ο Γέροντας αποδεικνυόταν ανατόμος και θεραπευτής τόσο της ανθρώπινης ψυχής, όσο και των ανθρωπίνων ψυχικών σχέσεων.
Μου έλεγε σχετικά: «Ο σκοπός μας δεν είναι να καταδικάζουμε το κακό, αλλά να το διορθώνουμε. Με την καταδίκη ο άνθρωπος μπορεί να χαθεί, με την κατανόηση και βοήθεια θα σωθεί. Τον αμαρτωλό πρέπει να τον αντικρίζουμε με αγάπη και με σεβασμό στην ελευθερία του. Όταν ένα οικογενειακό μας πρόσωπο ρίχνει ένα βάζο από το τραπέζι και το σπάει, συνήθως οργιζόμαστε. Αν εκείνη τη στιγμή, την κρίσιμη, με μια κίνηση ψυχικής ανύψωσής μας, δείξουμε κατανόηση και δικαιολογήσουμε τη ζημία, κερδίσαμε και την ψυχή μας και την ψυχή του αδελφού μας. Κι αυτή είναι όλη η πνευματική ζωή μας. Μια κίνηση ανύψωσής μας, μέσα στις δοκιμασίες των θλίψεων, από την αγανάκτηση του εγωισμού στην κατανόηση της αγάπης».
(ΕΝΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΠΑΙΔΙ ΤΟΥ ΘΥΜΑΤΑΙ) - Κ. ΓΙΑΝΝΙΤΣΙΩΤΗ
Γέρων Παΐσιος-Θέλει παλληκαριά, για να κοπή η κατάκριση.
Γέροντα, τι θα με βοηθήση να μην κατακρίνω;
- Όλα είναι πάντοτε έτσι όπως τα σκέφτεσαι εσύ;
- Όχι, Γέροντα.
- Ε, τότε να λες: «Δεν σκέφτομαι πάντοτε σωστά∙ πολλές
φορές κάνω λάθος. Να, στην τάδε περίπτωση σκέφθηκα έτσι και βγήκε ότι είχα
άδικο. Στην τάδε περίπτωση έκρινα και έπεσα έξω, οπότε τον αδίκησα τον άλλον.
Επομένως δεν πρέπει να ακούω τον λογισμό μου». Ο καθένας μας λίγο- πολύ έχει
περιπτώσεις που έπεσε έξω στην κρίση του. Αν φέρη στον νου του τις περιπτώσεις
που έκρινε και έπεσε έξω, τότε θα αποφεύγη την κατάκριση. Αλλά και μια φορά να
μην έπεσε έξω και να είχε δίκαιο, πού ξέρει τα ελατήρια του άλλου; Ξέρει πώς
έγινε κάτι; Να μη βγάζουμε εύκολα συμπεράσματα.
Κι εγώ, όταν ήμουν νέος ,είχα την κατάκριση ψωμοτύρι.
Επειδή ζούσα λίγο προσεκτικά και είχα μια ψευτοευλάβεια, ό,τι μου φαινόταν
στραβό ,το έκρινα. Γιατί, όταν στον κόσμο ζη κανείς λίγο πνευματικά, μπορεί να
βλέπη πολλά κουσούρια στους άλλους και να μη βλέπη αρετές. Εκείνους που
καλλιεργούν την αρετή μπορεί να μη τους βλέπει, γιατί ζουν στην αφάνεια, αλλά
να βλέπη τους άλλους που κάνουν αταξίες και να τους κατακρίνη. «Αυτός, λέει,
κάνει έτσι, εκείνος περπατεί έτσι, ο άλλος κοιτάζει έτσι…».
Ξέρετε τί είχα πάθει μια φορά ; Είχαμε πάει με ένα
γνωστό μου να λειτουργηθούμε σε ένα μοναστήρι στο Μονοδένδρι, εννιά ώρες
περίπου μακριά από την Κόνιτσα. Όταν μπήκαμε στον ναό, ο γνωστός μου στάθηκε
στο αναλόγιο, για να ψάλη, και εγώ πήγα στο στασίδι πίσω από τον ψάλτη∙
παρακολουθούσα κι έψελνα σιγανά. Κάποια στιγμή ήρθε μια γυναίκα με μαύρα,
σχετικά νέα, στάθηκε δίπλα μου και συνέχεια με κοιτούσε. Με κοιτούσε, έκανε τον
σταυρό της∙ με κοιτούσε, έκανε τον σταυρό της … Είχα αγανακτήσει. Βρέ, παιδάκι
μου, έλεγα μέσα μου, τι σόι άνθρωπος είναι αυτή; Μέσα στον κόσμο, μέσα στην
εκκλησία, τί με κοιτάζει έτσι;». Εγώ τις αδελφές μου, όταν περνούσαν στον δρόμο
δίπλα μου, δεν τις έβλεπα. Πήγαιναν μετά και έκαναν παράπονα στην μάνα μας: «Με
είδε ο Αρσένιος, έλεγαν, και δε μου μίλησε!» . «Καλά, μου έλεγε μετά η μητέρα
μου, βλέπεις τις αδελφές σου στον δρόμο και δεν τις μιλάς;». «Εγώ θα κοιτάζω αν
αυτή που περνάει δίπλα μου είναι η αδελφή μου; της έλεγα. Ένα σωρό σόι έχουμε.
Αυτό θα κάνω;». Θέλω να πω, είχα κάτι τέτοιες ακρότητες. Να περνά τώρα δίπλα
σου η ίδια σου η αδελφή και να μην της μιλάς! Τέλος πάντων… Μόλις λοιπόν
τελείωσε η Θεία λειτουργία, πήγε αυτή η μαυροφόρα και παρακάλεσε τον ιερέα να
μου πη να πάω στο σπίτι της, γιατί έμοιαζα πολύ με το παιδί της που είχε
σκοτωθή στον πόλεμο! Όταν πήγα στο σπίτι της, είδα την φωτογραφία του παιδιού
της∙ πραγματικά ,μοιάζαμε σαν αδέλφια! Αυτή η καημένη με κοιτούσε μέσα στην
εκκλησία και έκανε τον σταυρό της σαν να έβλεπε το παιδί της. Κι εγώ έλεγα:
«Την αθεόφοβη, μέσα στην εκκλησία πώς κοιτάζει!». Ω, μετά ξέρετε πώς με είχε
λειώσει αυτό το περιστατικό; «Για δες, είπα, εσύ να κάνης τέτοιους λογισμούς,
ότι ποιος ξέρει τι γυναίκα είναι και μεσ’ στην εκκλησία να μην ντρέπεται
καθόλου… και αυτή η φουκαριάρα να έχη χάσει το παιδί της και να έχη τον καημό
της!».
Μια άλλη φορά κατέκρινα τον αδελφό μου που ήταν
φαντάρος. Μου έστειλε μήνυμα ο σιτιστής: «Έδωσα στον αδελφό σου δύο μπετόνια με
λάδι∙ τι έγιναν τα μπετόνια;». «Μα, αυτός εκεί πέρα, είπα, έφερνε στο σπίτι
τους στρατιώτες και τους φιλοξενούσαμε, τώρα πώς τόκανε αυτό, να πάρη λάδι από
τον στρατό;». Οπότε πιάνω και γράφω στον αδελφό μου αγανακτισμένος ένα γράμμα…
Κι εκείνος μου απαντάει: «Τα μπετόνια να τα ζητήσης από την νεωκόρο της κάτω
εκκλησίας»! Αυτός το λάδι το είχε στείλει στην εκκλησία της κάτω Κόνιτσας,
γιατί ήταν φτωχή. «Χρόνια πολλά ,είπα τότε στον εαυτό μου. Την άλλη φορά
κατέκρινες εκείνη την φουκαριάρα∙ τώρα τον αδελφό σου. Άλλη φορά
τίποτε-τίποτε!». Θέλω να πω, όταν είδα ότι έπεφτα έξω στις κρίσεις μου, εξέταζα
τον εαυτό μου: «Στην τάδε περίπτωση είχα πει για τον άλλον ότι ενήργησε έτσι,
αλλά τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Άλλη φορά άλλο συμπέρασμα είχα βγάλει κι
αλλιώς ήταν». Έτσι έβαλα τον εαυτό μου στη θέση του. «Άλλη φορά ,είπα, δεν θα
κρίνης καθόλου. Τελεία- παύλα! Είσαι στραβός και όλα στραβά και ανάποδα τα
βλέπεις. Κοίταξε να γίνης σωστός άνθρωπος». Και μετά ,όταν μου φαινόταν κάτι
στραβό, έλεγα : «Κάτι καλό θα είναι , αλλά εγώ δεν το καταλαβαίνω∙ όσες φορές
έβαλα αριστερό λογισμό, έπεσα έξω». Όταν πλέον σιχάθηκα τον εαυτό μου, με την
καλή έννοια, όλους τους δικαιολογούσα∙ για τους άλλους έβρισκα πάντα
ελαφρυντικά και μόνον τον εαυτό μου κατέκρινα. Αλλά, εάν ο άνθρωπος δεν παρακολουθή
τον εαυτό του, όλα τα περνάει απαρατήρητα και μετά στην Κρίση θα είναι
αναπολόγητος.
Θέλει παλληκαριά, για να κοπή η κατάκριση.
Λοιπόν:
Καλή Αρχή. STOP.
STOP των κριτικών λογισμών. Αμήν.
Καλή εξάγνιση του νου και της καρδιάς. Αμήν.
Από το βιβλίο: «ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ Ε΄